Ο Πάσχος Μανδραβέλης λατρεύει να τα βάζει με τους δυνατούς. Αφού τα χει βάλει με την παντοδύναμη αριστερά, με τους εργάτες, με τους φοιτητές, με τους διαδηλωτές, με τους νεολαίους, όλα αυτά δηλαδή τα παράκεντρα που συγκροτούν την εξουσία στην Ελλάδα και που οδήγησαν τη χώρα σε αυτήν την κατάσταση, τα βάζει τώρα με την «υπερπαραγωγή» που ονομάζεται Deptocracy, την οποία δεν διστάζει να χαρακτηρίσει ως «προπαγάνδα». Δεν είναι φειδωλός ο Μανδραβέλης με τους χαρακτηρισμούς του. Τη διαχρονική κατηγορία που χρεώνει η ελληνική γεροντοκρατία στους νέους της αποκαλώντας τους αλήτες, την έχει χρησιμοποιήσει και ο Μανδραβέλης ενάντια σε διάφορες κατηγορίες πολιτών. Ο νεοφιλελεύθερος επιστάτης του λόγου λοιπόν που επιχειρεί να συμμορφώσει τους πολίτες-δουλοπάροικους αυτής της χώρας και να τους κάνει πιο παραγωγικούς για τα αφεντικά τους και όχι για τους ίδιους, τα βάζει τώρα με ένα ντοκιμαντέρ και με τους δημιουργούς του. Γιατί το κάνει;
Όχι άλλο Μανδραβέλη
Του Πέτρου Αργυρίου (περισσότερα για το συγγραφέα και το έργο του: agriazwa.blogspot.com)
Πριν φτάσουμε εκεί ας μιλήσουμε ξανά για τη δομή των κειμένων του. Ο Μανδραβέλης στηρίζει συχνά το λόγο του και τις θέσεις του στο λόγο και τις θέσεις άλλων σημαντικότερων και αναγνωρίσιμων προσώπων. Με βάση αυτές τις ετεροαναφορές δομεί ένα λόγο που μοιάζει με αυτοεκπληρούμενη προφητεία, έναν αχταρμά που φαίνεται να εξυπηρετεί μονάχα τους αυτοσκοπούς του, ενός λόγου στις θέσεις του οποίου ο κατασκευαστής του παραμείνει συνεπής και αναπολόγητος ακόμη και όταν οι εξελίξεις διαψεύδουν το περιεχόμενό του. Το λόγο και τις θέσεις άλλων λοιπόν επιφανέστερων του Μανδραβέλη ανθρώπων οικειοποιείται ο Μανδραβέλης, παρότι είναι αβέβαιο το κατά πόσο οι πνευματικοί πιστωτές του Μανδραβέλη θα συμφωνούσαν με τον τρόπο που αυτός χρησιμοποιεί τον λόγο τους. Αυτή η μέθοδος διατρέχει συνεπώς και όλο αυτό το ετερόφωτο μόρφωμα που μας μάθαν να αναγνωρίζουμε ως ελληνική διανόηση. Ο Μανδραβέλης χρησιμοποιεί άλλες φορές μια, άλλες δύο, άλλες τρεις, τέσσερις, πέντε ετεροαναφορές για να αντλήσει αίγλη και επιχειρηματολογία. Όπως έχει ήδη σημειωθεί, σε κάποια κείμενα του οι ετεροαναφορές είναι περισσότερες από όσο ένα κείμενο αντέχει για να θεωρείται ότι ανήκει στο δημιουργό του.
Όταν λοιπόν ο Μανδραβέλης κατακρίνει την ελληνική νοοτροπία και συνετίζει τους Έλληνες ώστε να γίνουν παραγωγικότεροι, ίσως θα έπρεπε να κοιτάει τη δουλειά του και να κρίνει κατά πόσο ο λόγος του είναι παραγωγικός. Γιατί αυτή είναι η δουλειά του. Να παράγει λόγο- όχι να τσουβαλιάζει λόγια και τσιτάτα.
Ας πάμε λοιπόν στην κριτική του για το Debtocracy που τιτλοφορείται «Ψέματα, μεγάλα ψέματα και ντοκιμαντέρ» που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στην «Καθημερινή». Ήδη από τον τίτλο γνωρίζουμε τι θέλει να μας πει ο Μανδραβέλης. Κάποιος έστησε ντοκιμαντέρ πάνω σε ψέματα. Γνωρίζοντας εκ προοιμίου ότι o Μανδραβέλης σπανίως εκθέτει τα κυβερνητικά ψέματα- αντιθέτως τα στηρίζει, δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε ότι τα βέλη του Μανδραβέλη, για μια ακόμη φορά, δεν στοχεύουν την εξουσία και τις επιλογές τις αλλά αυτούς που τις αμφισβητούν.
Ξεκινά λοιπόν:
«Όσα λέγονται σε μια κινηματογραφική ή τηλεοπτική παραγωγή είναι πτερόεντα. αυτό που μετρά είναι το κατακάθι, τα συναισθήματα που δημιουργούνται.».
Προφανώς κρίνει ότι το περιεχόμενο, ας το πούμε η «αλήθεια» ενός έργου δε μετράει. Αυτό που μετράει είναι η επίδραση του στο δέκτη, το συναισθηματικό αντίκτυπο που αυτό έχει, το «κατακάθι» όπως κυνικά και εξόχως προσβλητικά το ονομάζει ο Μανδραβέλης. Και αυτό δεν είναι μια απλή διατύπωση. Είναι θέση. Πόσο σοβαρά μπορούμε να πάρουμε λοιπόν ένα δημοσιογράφο που έμμεσα δηλώνει ότι η αλήθεια δεν μετράει, εκτελώντας από την αρχή κιόλας των γραφομένων του την αξιοπιστία τους και αποκαλύπτοντας ότι το κίνητρο του δεν είναι η αλήθεια; Θα μπορούσε να είχε πει από την αρχή «παιδιά η δουλειά μου είναι να δημιουργώ εντυπώσεις» αλλά νομίζω ότι έστω και με αυτήν την πλάγια διατύπωση έφθασε στα όρια της ειλικρίνειας του. Συνεχίζει λοιπόν:
«Για να πεις ένα μεγαλύτερο από τα μεγάλα ψέματα πολλές φορές δεν αρκεί η στατιστική.»
Τι έχει πάρει ο Μανδραβέλης, ορό της αλήθειας; Σε ποια στατιστική που κατασκευάζει μεγάλα ψέματα αναφέρεται; Μήπως στη δημιουργική λογιστική του Σημίτη που ο ίδιος υποστήριζε ή μήπως στα δικά του στρογγυλοποιημένα νούμερα που αυθαίρετα χρησιμοποιεί σε κάποια κείμενα του; Και ποια είναι τα μεγάλα ψέματα στα οποία αναφέρεται και σε σχέση με τα οποία το Debtocracy είναι ένα ακόμη μεγαλύτερο ψέμα που φτιάχτηκε για να ξεπεράσει τα «μεγάλα ψέματα»; Δε μιλά για το ποια είναι τα δομικά ψέματα σε αυτήν την πλειοδοσία ψευδολογίας που επιχειρεί να παρουσιάσει. Δεν είναι ανοίκειος λοιπόν ο Μανδραβέλης ούτε με τα ψέματα ούτε με την προπαγάνδα. Και αυτή τη φορά, αυτήν του τη βαθειά γνώση , θα τη χρησιμοποιήσει για να αποδομήσει ένα έργο που παρουσιάζει ως προπαγανδιστικό ώστε να στηρίξει ως συνήθως την προπαγάνδα του νεοφιλελευθερισμού. Την ομολογεί τη γνώση των προπαγανδιστικών μηχανισμών:
«Ετσι κι αλλιώς όσα λέγονται σε μια κινηματογραφική ή τηλεοπτική παραγωγή είναι πτερόεντα. αυτό που μετρά είναι το κατακάθι, τα συναισθήματα που δημιουργούνται. Αυτό το ήξεραν καλά όλοι οι προπαγανδιστές της ιστορίας, από τον Σεργκέι Αϊζενστάιν μέχρι τη Λένι Ρίφτενσταλ, δύο εμβληματικές προσωπικότητες του φιλμ που υπηρέτησαν με τη δουλειά τους δύο ολοκληρωτισμούς του 20ού αιώνα. Το ξέρουν οι διαφημιστές, το ξέρουν και οι δημοσιογράφοι.»
Από την προπαγάνδα των ολοκληρωτισμών του 20ου αιώνα λοιπόν, οι δημοσιογράφοι θα αντλήσουν γνώση για να υπηρετήσουν τον ολοκληρωτισμό του 21ου, τον νεοφιλελευθερισμό. Η ειλικρίνεια του Μανδραβέλη γίνεται ανατριχιαστική. Γιατί αυτή τη φορά ξέρει το αντικείμενό του. Και αυτό είναι η προπαγάνδα.
«Εχει αναλυθεί επαρκώς από τους διανοούμενους, από τη σχολή της Φρανκφούρτης μέχρι τον Νιλ Πόστμαν κ.ά. «Ο πολιτισμός της εικόνας δημιουργεί μια απομίμηση της δημόσιας συζήτησης. Η δύναμη της εικόνας καταβροχθίζει τον λόγο», επιχειρηματολόγησε ο τελευταίος.
Η παραγωγή «Χρεοκρατία» (Deptocracy), που έχει γίνει μεγάλη επιτυχία στο Διαδίκτυο, είναι μία από εκείνες τις δουλειές που «καταβροχθίζουν τον λόγο». Και είναι εξόχως προπαγανδιστικό. Οι παραγωγοί του κ.κ. Αρης Χατζηστεφάνου και Κατερίνα Κιτίδη προφανώς ασπάζονται την άποψη ότι σκοπός των ντοκιμαντέρ είναι να αλλάξουν τον κόσμο όχι να τον ενημερώνουν.»
Αφού λοιπόν ο Π.Μ απαξιώνει κάθε «κινηματογραφική ή τηλεοπτική παραγωγή» καθώς εξ ορισμού κάθε τέτοια «καταβροχθίζει το λόγο», o Π.Μ τσουβαλιάζει και το Debtocracy στο πλαίσιο που έχει δημιουργήσει και προχωρεί ακόμη περισσότερο στο δρόμο που έχει στρώσει για να φτάσει στο στόχο του που έχει εκ των προτέρων προσδιορίσει: Δημιουργεί -πάλι από μόνος του- μια δεοντολογία των ντοκιμαντέρ και φέρει τους δημιουργούς του Debtocracy να καταπατούν την Μανδραβέλεια δεοντολογία, αφαιρώντας παράλληλα από τους δημιουργούς το δικαίωμα της πρόθεσης. Πλείστα όσα ντοκιμαντέρ, ανθρωπιστικού, πολιτικού, οικολογικού περιεχομένου παραινούν προς τη δράση και εκθέτουν τα κακώς κείμενα για να ενθαρρύνουν τον κόσμο να τα αλλάξει. Η ύπαρξη πρόθεσης δεν είναι αμαρτωλή. Δυσκολεύομαι να σκεφτώ πράξεις και έργα δίχως προθέσεις, η πρόθεση είναι αυτή που κινητοποιεί τον δημιουργό. Ίσως για αυτό ακριβώς το λόγο να ξενίζει η πρόθεση δημιουργίας τον Μανδαβέλη. Το θέμα δεν είναι αν υπάρχει πρόθεση, συνήθως αυτή είναι αναπόσπαστη από το έργο. Αυτό που έχει σημασία είναι το ποια είναι η πρόθεση, το αν το έργο περιέχει αληθή στοιχεία, και το αν η σύνδεση των στοιχείων μεταξύ τους είναι βάσιμη. Αλλά για τον Μανδραβέλη «έτσι κι αλλιώς όσα λέγονται σε μια κινηματογραφική ή τηλεοπτική παραγωγή είναι πτερόεντα. αυτό που μετρά είναι το κατακάθι». Ποιος καταβροχθίζει το λόγο;
Όσο για τη δεοντολογία που εφευρίσκει ο Π.Μ, για μια ακόμη φορά ας ασχοληθεί με τη δουλειά του και ας κρίνει ο ίδιος και οι συνάδερφοί του το κατά πόσο την τηρεί. Συνεχίζει απτόητος λοιπόν να κρίνει όχι μόνο το έργο αλλά και να ερμηνεύει τις προθέσεις των δημιουργών:
«Γι' αυτό δεν έχουν ούτε μία αντιτιθέμενη άποψη στη θέση που θέλουν να προωθήσουν. Κι αυτή η θέση είναι η ελληνική στάση πληρωμών προς τους δανειστές.»
Όπως έχει δηλώσει ο ίδιος ο συνδημιουργός Χατζηστεφάνου, δε θεώρησε σκόπιμο να δείξει την «αντιτιθέμενη άποψη» γιατί αυτή είναι καταφανής. Είναι παντού. Και δεν είναι «αντιτιθέμενη άποψη» όπως θέλει να την παρουσιάζει ο Π.Μ για να αποδώσει προθέσεις φίμωσης και μεροληψίας στους δημιουργούς. Είναι η κυρίαρχη άποψη. Είναι η άποψη που σχεδόν σύσσωμα τα ΜΜΕ πουλούσαν τις πρώτες μέρες της κρίσης και προβλήθηκε απολύτως μεροληπτικά και ανισομερώς εις βάρος της «άλλης άποψης». Η καθεστωτική άποψη δοκιμάστηκε ιστορικά. Και ιστορικά απέτυχε. Το χρέος εκτινάχτηκε και η χώρα βρίσκεται σε διαρκώς επιδεινούμενη θέση. Με αυτή την έννοια, η άποψη του Debtocracy δικαιώθηκε στο σημείο που επέμενε ότι η καθεστωτική άποψη ήταν καταστροφική. Όσο για τις ίσες αποστάσεις, ενδεικτική είναι η φράση του Π.Μ για την «παλαβή αριστερά» και οι χαρακτηρισμοί «αλήτες, μάγκες κ.λ.π» που κολλάει σε διάφορες κατηγορίες πολιτών χωρίς να μπαίνει στον κόπο να παρουσιάσει το λόγο και τις θέσεις τους παρά μόνο όταν πρόκειται να τις παραποιήσει.
Συνεχίζει ο Π.Μ:
«Το έργο ξεκινά με ένα προπαγανδιστικό τρικ που είναι η εικονογράφηση του συνθήματος που διακινεί η παλαβή αριστερά περί «χούντας του ΔΝΤ» στην Ελλάδα. Ακούγονται οι δηλώσεις Γεωργίου Παπαδόπουλου περί γύψου και αμέσως οι δηλώσεις του Ντομινίκ Στρος-Καν περί γιατρού που δίνει το φάρμακο για τη σωτηρία της χώρας. «Η ιστορία», λέει ο αφηγητής, «έχει αυτή την αναθεματισμένη συνήθεια να επαναλαμβάνεται. Σαν φάρσα. Κι από έναν δικτάτορα γιατρό, περάσαμε στον αρχίατρο του ΔΝΤ». Αυτό επικρίθηκε ως φτηνό λαϊκιστικό κόλπο, ανάμειξης μιας δικτατορίας με την οικονομική βοήθεια υπό όρους που παρέχει το ΔΝΤ. Αλλά δεν είναι καν το χειρότερο. Τους δικτάτορες θα τους συναντήσουμε κι αργότερα στο έργο με ένα σημαντικό λάθος που προβάλλεται.»
Η εξουσία έχει την τάση να θεωρείται αυτονόητη. Και θεωρεί ότι μπορεί να αυτοπροσδιορίζεται με τους κολακευτικότερους και αποδεκτούς για την εποχή της όρους. Σημασία δεν έχει τόσο το πώς αποφασίζει η εξουσία να ονοματίζεται. Σημασία έχει το πώς οι πολίτες αντιλαμβάνονται την άσκηση της εξουσίας πάνω τους. Και γνωρίζουμε πολύ καλά το πως αντιλαμβάνονται το ΔΝΤ οι λαοί που είχαν πάρε δώσε μαζί του- κυρίως δώσε. Μόνο αυτοί που σχετίζονται με το σύστημα παρουσιάζουν το ΔΝΤ ως ένα επώδυνο αλλά επωφελή οργανισμό. Όταν βλέπεις ανθρώπους να υποφέρουν μαζικά από ένα φάρμακο περισσότερο από την αρρώστια για την οποία το πήραν, είναι λίγο αφελές να θεωρεί κάποιος ότι ο κόσμος μπορεί να επιμένει στην παρότρυνση του γιατρού «πάρτο και θα βρεις την υγειά σου». Που είναι αυτή η σωτήρια λύση που παραπλανητικά μας έταξαν;
Συνεχίζει απτόητος ο Π.Μ να μαγειρεύει:
«Το έργο θέλει να πείσει ότι η Ελλάδα όχι μόνο δεν έχει ηθική υποχρέωση να αποπληρώσει τα χρέη της, αλλά ούτε καν νομική. Γι' αυτό ξεθάβεται η θεωρία του «απεχθούς χρέους».
Λέει ο αφηγητής της «Χρεοκρατίας»: «Η ιστορία μας ξεκινά τη δεκαετία του 1920 με τον Αλεξάντερ Σακ, υπουργό στην τσαρική Ρωσία και ειδικό σε θέματα δικαίου. Ο Σακ βρέθηκε μετά την Επανάσταση του '17 να διδάσκει σε πανεπιστήμιο της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών. Και το 1927 παρουσίασε μια λαμπρή ιδέα, την έννοια του απεχθούς χρέους.
»Για να ορίσουμε ένα χρέος ως απεχθές, είπε, πρέπει να υπάρχουν τρεις προϋποθέσεις. Πρώτον, το καθεστώς της χώρας να προχώρησε στη σύναψη του δανείου χωρίς τη γνώση και τη συγκατάθεση των πολιτών. Δεύτερο, τα δάνεια να σπαταλήθηκαν σε δραστηριότητες που δεν ωφέλησαν τους πολίτες της χώρας και τρίτον, ο πιστωτής να ήταν ενήμερος γι' αυτή την κατάσταση και να σφύριζε αδιάφορα».
Μόνο που ο Αλεξάντερ Σακ δεν είπε ακριβώς αυτό. Σύμφωνα με τη Wikipedia ο Ρώσος εμιγκρές έγραψε: «Οταν μια δεσποτική κυβέρνηση συνάπτει δάνεια όχι για τις ανάγκες και τα συμφέροντα του κράτους, αλλά για να ενισχύσει τον εαυτό της, να καταστείλει λαϊκές εξεγέρσεις, αυτό το χρέος είναι απεχθές για τον λαό ολόκληρου του κράτους. Αυτό το χρέος δεν δεσμεύει το έθνος. είναι χρέος του καθεστώτος, προσωπικό χρέος που συμφώνησε ο ηγεμόνας κι τελικά καταπίπτει με το τέλος του καθεστώτος. Οι δανειστές, που διέπραξαν μια εχθρική ενέργεια ενάντια στον λαό, δεν μπορούν να περιμένουν από ένα έθνος που μόλις απελευθερώθηκε από μια δεσποτεία να αναλάβει αυτά τα απεχθή χρέη».
Στην περίπτωσή μας οι δανειστές δεν δάνεισαν κάποια δεσποτεία. Σε εκλεγμένες κυβερνήσεις έδιναν τα λεφτά. Δεύτερον, δεν «διέπραξαν μια εχθρική ενέργεια ενάντια στον λαό». με τα λεφτά τους ο λαός προσελήφθη στο Δημόσιο, και όσοι δεν προσελήφθησαν πληρώνονταν έμμεσα απ' αυτό.»
Κάποιοι όροι αλλάζουν με τις εποχές. Και ο Π.Μ το χρησιμοποιεί αυτό για να προκαλέσει σύγχυση. Το περιεχόμενο όμως αυτών που περιγράφει δεν αλλάζει: «Όταν μια δεσποτική κυβέρνηση συνάπτει δάνεια όχι για τις ανάγκες και τα συμφέροντα του κράτους, αλλά για να ενισχύσει τον εαυτό της, να καταστείλει λαϊκές εξεγέρσεις, αυτό το χρέος είναι απεχθές για τον λαό ολόκληρου του κράτους. Αυτό το χρέος δεν δεσμεύει το έθνος. είναι χρέος του καθεστώτος, προσωπικό χρέος που συμφώνησε ο ηγεμόνας κι τελικά καταπίπτει με το τέλος του καθεστώτος. Οι δανειστές, που διέπραξαν μια εχθρική ενέργεια ενάντια στον λαό, δεν μπορούν να περιμένουν από ένα έθνος που μόλις απελευθερώθηκε από μια δεσποτεία να αναλάβει αυτά τα απεχθή χρέη».
Δεν θα δευτερολογήσω σε κάτι που φαντάζομαι ότι θα συμφωνήσουμε ότι αποτελεί μια ικανή απεικόνιση της πραγματικότητας. Οι Έλληνες δεν γνωρίζαν για το ύψος των δανείων και το ύψος του χρέους καθώς αυτά ήταν στοιχεία που οι κυβερνήσεις κρύβαν επιμελώς από τους πολίτες. Δεν υπήρξε συγκατάθεση από τους πολίτες για τη σύναψη δανείων. Οι ελληνικές κυβερνήσεις λειτουργούσαν σε αυτό το πεδίο με απολύτως συνομωτικούς κανόνες ενώ εξαπατούσαν τους πολίτες με λογιστικά τεχνάσματα. Καμία ιδέα δεν είχε ο λαός για τα πραγματικό χρέος και το πραγματικό ύψος των δανείων. Δεν ερωτήθηκε, δεν συμφώνησε, δεν τον ενημέρωσαν, δεν μπορούσε να ξέρει. Δεν ξέρουμε τι θα αποφάσιζε ο λαός. Αλλά ούτε ερωτήθηκε, ούτε ενημερώθηκε. Οι ελληνικές κυβερνήσεις λοιπόν καταχράστηκαν εξουσία. Και καμία κατάχρηση εξουσίας δεν είναι σύμφωνη με τη δημοκρατία. Το χρέος είναι έργο αποκλειστικά και μόνο των ελληνικών κυβερνήσεων και των δανειστών τους, οι οποίοι ενώ ξέραν σφυρίζαν αδιάφορα, παίρνοντας ανταλλακτικά οφέλη μέσω της διαπλοκής της με τους πολλαπλά διαπλεκόμενους βαρόνους της πολιτικής ζωής του τόπου. Τα δάνεια δεν μπορούν να θεωρηθούν «εχθρικές ενέργειες απέναντι στο λαό». Οι απαιτήσεις όμως των δανειστών σε σχέση με δανειακές υποχρεώσεις που αφορούν τις ελληνικές κυβερνήσεις είναι εχθρικές ενέργειες κατά του λαού, καθώς επιβουλεύονται περιουσιακά στοιχεία που δεν ανήκουν στις κυβερνήσεις αλλά στο δημόσιο, δηλαδή στο σύνολο των πολιτών. Οι πολίτες ούτε καν εγγυητές δεν μπήκαν σε αυτά τα δάνεια. Η επιδίωξη της πραγματοποίησης των απαιτήσεων των δανειστών εις βάρους του λαού είναι τόσο εγκληματική όσο η προστασία που απαιτούν από τους καταστηματάρχες οι μπράβοι. Ουδεμία ανάμειξη και ουδεμία γνώση των πολιτών στις δανειακές συμβάσεις σημαίνει και ουδεμία υποχρέωση τους προς αυτές. Όσο για τη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση αυτής της περιόδου, ακόμη και αν θεωρήσουμε ότι ο Ελληνικός κοινοβουλευτισμός αποτελεί έκφραση δημοκρατίας, να υπενθυμισθεί ότι καμία από τις πολιτικές που ασκεί η κυβέρνηση δεν είναι σύμφωνη με τις προεκλογικές της εξαγγελίες. Αυτή η κυβέρνηση δεν είναι η κυβέρνηση που ψήφισε ο λαός. Ο λαός ψήφισε μια σοσιαλιστική κυβέρνηση που διαβεβαίωνε ότι λεφτά υπάρχουν. Αυτή η κυβέρνηση είναι η κίντερ έκπληξη του ληστρικού καπιταλισμού. Πρόκειται για μια πολλαπλή απάτη και είναι εντελώς παράλογο οι διεκδικήσεις να γίνονται εις βάρος των απατημένων και όχι των απατεώνων. Όσο για τα δάνεια που δόθηκαν για να μπουν οι πολίτες στο δημόσιο, αυτά τα δάνεια και πάλι δεν τα ζήτησαν οι πολίτες. Οι κυβερνήσεις τα πήραν για να διατηρήσουν το σύστημα εξουσίας τους μέσω ανταλλαγματικών σχέσεων με τους πολίτες αφού κατάστησαν την ιδιωτική πρωτοβουλία μη βιώσιμη. Ο Π.Μ το χρησιμοποιεί το newspeak για να παγώσει ψυχολογικά τους πολίτες με παγκαλικά επιχειρήματα αλλά δεν του βγαίνει. Και παραταύτα συνεχίζει.
«Εδώ υπάρχει το συνηθισμένο λάθος με τη δημοκρατία και την αντίσταση στη δικτατορία. Κατά μια έννοια ο Αλεξάντερ Σακ επεκτείνει το δικαίωμα στην εξέγερση που διατύπωσε ο Τζον Λοκ. Στη «Δεύτερη Πραγματεία περί Κυβερνήσεως» ο μεγάλος Βρετανός φιλόσοφος έγραψε ότι διακυβέρνηση χωρίς τη συναίνεση των κυβερνωμένων δεν είναι μόνο τυραννία. Αποτελεί απειλή στην ασφάλεια των ατόμων, αυτήν την ασφάλεια που το κράτος πρέπει να παρέχει κι έχει δεσμευτεί διά του κοινωνικού συμβολαίου. Έτσι θεμελιώνεται το δικαίωμα στην επανάσταση. Ο λαός οφείλει να εξεγερθεί αμυνόμενος στην απειλή που αποτελεί μια απολυταρχική κυβέρνηση. Για τον ίδιο λόγο ο λαός δεν πρέπει να πληρώσει τα δάνεια μιας απολυταρχικής κυβέρνησης, λεφτά που χρησιμοποιήθηκαν για τη δουλεία του. Τόσο απλό και τόσο δημοκρατικό»
Απόλυτα σύμφωνοι. Έχεις δίκιο Π.Μ: «διακυβέρνηση χωρίς τη συναίνεση των κυβερνωμένων δεν είναι μόνο τυραννία. Αποτελεί απειλή στην ασφάλεια των ατόμων, αυτήν την ασφάλεια που το κράτος πρέπει να παρέχει κι έχει δεσμευτεί διά του κοινωνικού συμβολαίου. Έτσι θεμελιώνεται το δικαίωμα στην επανάσταση. Ο λαός οφείλει να εξεγερθεί αμυνόμενος στην απειλή που αποτελεί μια απολυταρχική κυβέρνηση. Για τον ίδιο λόγο ο λαός δεν πρέπει να πληρώσει τα δάνεια μιας απολυταρχικής κυβέρνησης, λεφτά που χρησιμοποιήθηκαν για τη δουλεία του»
Ποια συναίνεση; Δεν έγινε δημοψήφισμα για το μνημόνιο. Δεν τολμήθηκε η ενισχυμένη πλειοψηφία των 180 βουλευτών για το μνημόνιο. Με τη συναίνεση των αρχηγών της ΝΔ και του ΛΑΟΣ, ο Παπανδρέου πέρασε πραξικοπηματικά το μνημόνιο και υπέγραψε την απώλεια της εθνικής κυριαρχίας, βεβαιώνοντας την παράδοση της χώρας στην οικονομοκρατία. Πολιτευτές όλων των κομμάτων, ακόμη και συστημικοί, διαφωνούν με αυτή την παράδοση. Ποια συναίνεση λοιπόν; Μιας χούφτας ανθρώπων; Και φυσικά αυτό το πραξικόπημα «αποτελεί απειλή στην ασφάλεια των ατόμων, αυτήν την ασφάλεια που το κράτος πρέπει να παρέχει κι έχει δεσμευτεί διά του κοινωνικού συμβολαίου», απειλεί την υγεία, το μέλλον, τη ζωή εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων. Έχει σπάσει κοινωνικά συμβόλαια. Για αυτόν ακριβώς το λόγο «ο λαός οφείλει να εξεγερθεί αμυνόμενος στην απειλή που αποτελεί μια απολυταρχική κυβέρνηση. Για τον ίδιο λόγο ο λαός δεν πρέπει να πληρώσει τα δάνεια μιας απολυταρχικής κυβέρνησης, λεφτά που χρησιμοποιήθηκαν για τη δουλεία του». Καλά τα πας Πάσχο. Τα επιχειρήματα σου αναιρούν τις θέσεις σου. Σε ένα πράμα έχεις δίκιο όμως και συμφωνείς και με το κείμενο σου. Σε ένα πράμα είσαι συνεπής:
«Ούτε στα τρόφιμα δεν είναι αυτάρκης η χώρα μας: το 2009 παρουσιάστηκε έλλειμμα στο ισοζύγιο τροφίμων 2,2 δισεκατομμυρίων ευρώ, τα οποία επίσης καλύφθηκαν από δανεισμό.
Μια στάση πληρωμών προϋποθέτει ότι για ένα διάστημα, όσο δεν δανείζεσαι, σχετική αυτάρκεια. Η Ελλάδα, όμως, εισάγει πάνω από 1.000.000 τόνους μαλακό σιτάρι ετησίως. Κυρίως από τη Γερμανία. Και 500.000 τόνους καλαμπόκι. Κυρίως από την Γαλλία!»
Συμφωνώ απολύτως. Η διατήρηση μιας γεωργικής αυτάρκειας αποτελεί θέμα εθνικής ασφάλειας. Για αυτόν ακριβώς το λόγο και η γεωργία συρρικνώθηκε. Για να είμαστε ακόμη περισσότερο εξαρτημένοι. Και αναρωτιέμαι. Εσύ, που σήμερα διαπιστώνεις το προφανές, δεν ήσουν όλα αυτά τα χρόνια ενεργός συστημικός δημοσιογράφος; Αλλά αντί να σηκώσεις τα μανίκια, τις πολιτικές που οδήγησαν εδώ τις υπερασπίστηκες με την πένα σου. Δεν πρόκειται για φυσικές καταστροφές. Πρόκειται για προσχεδιασμένες πολιτικές τις οποίες οι στυλοβάτες του συστήματος εξουσίας, τα ΜΜΕ, τις γνώριζαν καλά και γνώριζαν και που θα οδηγήσουν. Παραταύτα εξακολουθούν να γαυγίζουν κατά του πολίτη. Σήμερα, τα ΜΜΕ δεν μπορούν να προστατέψουν άλλο το σύστημα εξουσίας. Μοιάζουν με κανίς που το βολτάρει η κυρία του και αυτό γαυγίζει στους περαστικούς για να ευαρεστήσει την ιδιοκτήτρια του. Δεν μπορεί να την προστατέψει αλλά δείχνει μια διακοσμητική αφοσίωση σε αυτήν.
Κάπου εκεί μπαίνουμε στο γιατί της πολεμικής Μανδραβέλη εναντίον του Debtocracy. Στις 16 Μαρτίου και στα πλαίσια του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης έγινε μια συζήτηση για τα εναλλακτικά μέσα ενημέρωσης και τη δημοκρατία. Στη συζήτηση που συντόνιζε ο Στέλιος Κούλογλου, πανελίστες ήταν οι Ηλίας Κανέλλης, του ταχυδρόμου τότε και ο Πάσχος Μανδραβέλης. Το σύστημα τότε ήταν πανικοβλημένο από τα Δεκεμβριανά και έψαχνε να δει από πού έμπαζε, να βρει τις αιτίες της εξέγερσης και να τις απαλείψει ή να τις «πειράξει» ώστε να μη νοιώθει άλλο ότι απειλείται. Και το πείραγμα της αλήθειας είναι κατά εξοχήν υποχρέωση των ΜΜΕ προς τα αφεντικά τους.
Κάποια στιγμή η κουβέντα έφτασε στο επίμαχο ζήτημα της ανεξαρτησίας του Τύπου, της φίμωσης και της λογοκρισίας. Ο Κανέλλης με μια τρομακτική αφέλεια είπε κάτι σαν «έλα μωρέ, μπορείς να γράψεις ότι θες πλέον. Αρκεί να μην γράψεις για τον εργοδότη σου» σαν να ταν αυτό κάποιο παραθυράκι στις αρχές της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας. Ο Μανδραβέλης συμφώνησε λέγοντας αν θυμάμαι καλά ότι αυτά περί διώξεων είναι προϊόν υπερβολικών και προβληματικών δημοσιογράφων που δεν τα πάνε καλά με το περιβάλλον τους.
Εξοργισμένος ρώτησα το πώς τολμούν να εμφανίζονται ως ανεξάρτητοι δημοσιογράφοι όταν ο Κανέλλης έχει δώσει ακριβώς τον ορισμό της εξαρτημένης δημοσιογραφίας και την παρουσιάζει σαν τη φυσιολογική κατάσταση της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας και ότι αυτή ακριβώς η εξοικείωση με την εξαρτημένη δημοσιογραφία που ο Κανέλλης επίδειξε δείχνει το πόσο βαθειά έχει φτάσει η εξάρτηση.
Ρώτησα επίσης το αν οι παρόντες εξαιρούνται, αναφερόμενος στην πρόσφατη για εκείνη την εποχή απόλυση του Κούλογλου για ρεπορτάζ που εκείνη την περίοδο κάποιοι κρίναν ότι ήταν επικίνδυνα για το σύστημα εξουσίας.
Ο Κούλογλου παρενέβη, λέγοντας πως δεν υπάρχουν διωγμοί και φίμωση γιατί ελάχιστοι πλέον δημοσιογράφοι ρισκάρουν το θάρρος της γνώμης τους.
Οι Κανέλλης και Μανδραβέλης μετά το τέλος της συζήτησης με πλησίασαν με συμφιλιωτική διάθεση χωρίς να έχουν οποιαδήποτε ιδέα για την ταυτότητά μου. Με δεδομένη την αλαζονεία του συστήματος εξουσίας και των αυλικών του, η προσέγγιση τους σε εμένα, έναν ανώνυμο για αυτούς αμφισβητία, με παραξένεψε. Κατάλαβα ότι ήταν πράξη πανικού, ότι μπορεί στο μυαλό τους να με θεωρούσαν σαν τον ίσως σημαντικό άγνωστο Χ των δεκεμβριανών, σκέψη που δεν είχε καμιά σχέση με την πραγματικότητά. Δεν μπορώ να ξέρω τι σκέφτονταν. Μπορώ όμως να αφηγηθώ τη συνομιλία μας.
Ο Κανέλης μου είπε για το Μανδραβέλη παρουσία του και προφανώς χωρατεύοντας για να σπάσει τον πάγο κάτι σαν «έλα μωρέ μη τον συνερίζεσαι, αυτός είναι αδερφή». Του απάντησα πως αυτό που είπε ήταν προσβλητικό όχι μόνο για το συνάδερφό του αλλά και για το σύνολο των ανθρώπων που έχουν την συγκεκριμένη σεξουαλική προτίμηση. Ο Κανέλλης μαζεύτηκε αλλά ο Μανδραβέλης άπλωσε το χέρι του στον ώμο μου σαν να ‘μασταν φίλοι από χρόνια, οικειότητα από την οποία αντανακλαστικά απομακρύνθηκα. Μου πε. Μικρός είσαι ακόμη. Όταν μεγαλώσεις θα καταλάβεις.
Δεν κατάλαβα τι εννοούσε. Αυτό που κατάλαβα ήταν ο υφέρπων πανικός. Που μέρα με τη μέρα μεγαλώνει.
Ο Μανδραβέλης έχει θέσεις, γνωστές σε όλους. Ρίχνει το μπαλάκι των ευθυνών στους πολίτες και καθαγιάζει την νεοφιλελεύθερη πολιτική. Δεν είναι μόνο ότι το Debtocracy αποδυναμώνει τις θέσεις του Π.Μ. Αυτό είναι απολύτως ικανός να το κάνει από μόνος του. Για παράδειγμα, τις 3 Νοεμβρίου του 2010 ο Μανδραβέλης έγραφε: «Ένας άλλος «εύκολος» τρόπος εξόδου από την κρίση που προτείνεται είναι η αναδιάρθρωση του χρέους. Αυτό σε απλά ελληνικά σημαίνει «ό,τι φάγαμε, φάγαμε• τώρα να κάνουμε το λογαριασμό που μάς βολεύει», ή το ακόμη το πιο αριστερό «να πληρώσουν οι τράπεζες την κρίση». Δεν ξέρουμε πόσο ανήθικο είναι να εκπληρώνει κάποιος τις υποχρεώσεις του, ή πόσο αριστερό είναι το μπαταχτσιλίκι..»
Σύμφωνα με την Ημερησία στις 12 Απριλίου του 2011 «Κατά τη διάρκεια της σύντομης τοποθέτησής του ο Πάσχος Μανδραβέλης αναφέρθηκε και στο ζήτημα της αναδιάρθρωσης του χρέους, αναφέροντας ότι κάποιοι υποστηρίζουν όταν αν θα γίνει αναδιάρθρωση, όλα θα είναι καλά.
Αλλά τι σημαίνει αναδιάρθρωση; Σε ένα «κούρεμα ομολόγων», την επόμενη ημέρα δεν θα μας δανείζει κανένας, ενώ τα ασφαλιστικά ταμεία και οι τράπεζες θα καταρρεύσουν.
Που θα βρούμε τα λεφτά να εισάγουμε στοιχειώδη πράγματα που εισάγουμε σήμερα, όπως ακόμη και σιτάρι; Αναρωτήθηκε. Και συνέχισε λέγοντας: Για αυτό δεν μας παίρνει να κάνουμε και μαγκιές»
Μερικές μέρες μετά, αφού έχει προηγηθεί το μήνυμα του πάντα καλά ενημερωμένου Σημίτη για αναδιάρθρωση και αφού τα παλικαράκια του ΔΝΤ αρχίζουν πλέον να μιλάν για μη αντιμετωπίσιμο ελληνικό χρέος και για την ανάγκη αναδιάρθρωσής του, ομολογώντας έτσι ουσιαστικά όχι μόνο την απόλυτη αποτυχία της πολιτικής Παπανδρέου αλλά και μια ακόμη αποτυχία του ΔΝΤ (άλλωστε ποιος μπορεί να διαχωρίσει αυτές τις πολιτικές;) ο Μανδραβέλης θα αλλάξει το ποίημα σαν να μη τρέχει τίποτα και σαν να ταν από τους υποστηρικτές της αναδιάρθρωσης: «Η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχει τυφλός που δεν θέλει να βρει το φως του κι Έλληνας που δεν επιθυμεί την αναδιάρθρωση. Αν μπορεί να γίνει «φιλικά», δηλαδή δίχως σοβαρές επιπτώσεις για τη χώρα, όλοι θα την πανηγυρίζαμε, με πρώτη την κυβέρνηση, που θα είχε και πολιτικό όφελος από αυτή. Επομένως, όπως είναι αυτονόητο το «καλύτερα υγιής και πλούσιος, παρά άρρωστος και φτωχός», εξίσου αυτονόητο είναι το «καλύτερα με μικρότερο χρέος, παρά με μεγαλύτερο». Κάθε κουβέντα επ’ αυτού περιττεύει. Συμφωνούμε όλοι• δεξιοί, κεντρώοι, αριστεροί, παλαβοί και λογικοί, κυβερνητικοί κι αντικυβερνητικοί.
Η έκκληση, λοιπόν, για αναδιάρθρωση του χρέους έχει νόημα αν η αναδιάρθρωση δεν πρέπει να είναι «φιλική»
Δεν θυμάμαι γιατί μου ρχεται στο μυαλό η λέξη παπαγαλάκια. Τέλος πάντων. Φαίνεται πως σε αυτόν τον τόπο οι πολιτικοί δε φέρουν ευθύνη για τις πολιτικές τους, οι δημοσιογράφοι δεν έχουν ευθύνη για τα γραφόμενά τους. Οι μόνοι που χουν ευθύνη είναι οι πολίτες. Και παρά ταύτα, ενώ οι συστημικοί της πολιτικής και των ΜΜΕ έχουν δουλειά, καλοπληρωμένη μάλιστα, οι πολίτες δεν έχουν. Αλλά αυτό θα αλλάξει εις βάρος των συστημικών. Και σύντομα μάλιστα. Για αυτό και Π.Μ ασκεί πολεμική στο Debtocracy. Γιατί το Deptocracy απειλεί όχι μόνο τη χρησιμότητα που μπορούν άνθρωποι σαν το Μανδραβέλη να έχουν για το σύστημα. Τον απειλεί και συντεχνιακά. Τον ξανακάνει να θυμάται τον κρύο ιδρώτα που τα νέα μέσα προκαλούν τους συστημικούς, την απειλή της απώλειας του ελέγχου των πάντων και των προνομίων που αυτός σημαίνει. Γιατί, όπως λέει και ο Π.Μ:
«Το ντοκιμαντέρ «Χρεοκρατία» είναι καλοφτιαγμένο, παρά το γεγονός ότι (χάρη στις νέες τεχνολογίες) ήταν πολύ φθηνή παραγωγή. Οπως γράφει ο δικτυακός του τόπος (www.debtocracy.gr) κόστισε μόλις 7.790 ευρώ. Πιθανότατα, δε, είναι η πρώτη κινηματογραφική δουλειά-ρεφενέ στην Ελλάδα. Τα λίγα έξοδα καλύφθηκαν από εισφορές μελλοντικών θεατών μέσω διάφορων τραπεζικών εργαλείων, πιστωτικές κάρτες, Paypal κ.ά. Μέχρι στιγμής το έχουν δει πάνω από 500.000 άτομα.»
Αν έχει λόγο να αντιμάχεται το περιεχόμενο του Debtocracy ο Μανδραβέλης, πολύ σημαντικότερο λόγο έχει να αντιμάχεται τον τρόπο κατασκευής του και τη μέθοδο διανομής του. Γιατί το Debtocracy διανεμήθηκε ανεξάρτητα από τα εγκαθιδρυμένα δίκτυα διανομής. Και χρηματοδοτήθηκε από πολίτες. Και ένα τέτοιο μοντέλο παραγωγής που χρηματοδοτείται από τα κάτω μπορεί να βοηθήσει στο να πάρουν οι άνθρωποι ιδέες που θα απελευθερώσουν τη βάση της παραγωγής από τους βαρόνους της εξουσίας. Σε μια τέτοια κατάσταση απώλειας ελέγχου, πολλοί είναι αυτοί που θα χάσουν τα προνόμια τους για τις υπηρεσίες που παρέχουν στα συστήματα εξουσίας.
Το Debtocracy είναι μια καινούρια μορφή απειλής και είναι λογικό οι συστημικοί να τρέμουν στην ιδέα ότι μπορεί μια μέρα να χρειαστεί να δουλεύουν δίπλα στους ίδιους ανθρώπους που αποκαλούσαν αντιπαραγωγικούς, δίπλα στους ανθρώπους του μόχθου. Δύσμοιρος είναι ο επιστάτης που θα βρεθεί στη θέση των ανθρώπων που επιτηρούσε.
