Δημοψήφισμα και λαϊκή κυριαρχία

 Το δημοψήφισμα που προκήρυξε στις 26/6/2015 ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Αλέξης Τσίπρας είναι μια κίνηση πρωτίστως στρατηγικού χαρακτήρα.

Η συγκυβέρνηση μετά από μια σωρεία στρατηγικών λαθών που πήγαζαν από την απροθυμία της να έρθει σε ρήξη και τον ευρωρομαντισμό της, υποχρεώνεται πλέον από τη σκληρότητα των δανειστών σε επιθετικότερη διαπραγμάτευση υψηλών ρίσκων για όλους.

Δυστυχώς, οι πέντε μήνες επιθέσεων φιλίας εκ μέρους της έχουν κοστίσει ήδη πολύ στην κοινωνία και την οικονομία και έχουν οδηγήσει την κυβέρνηση και τη χώρα από την υπόσχεση της γης της επαγγελίας μπροστά στο Ρουβικώνα τους.

Δεν είναι η κυβέρνηση αυτή ο ορισμός της αποτυχίας. Μέχρι τώρα έχει καταφέρει να φέρει τις απαιτήσεις για πρωτογενές πλεόνασμα στο 1% για φέτος από το απάνθρωπο 3% στο οποίο στόχευαν οι προκάτοχοί της, να αναδείξει σε μια πιο αληθινή διάσταση διεθνώς το ελληνικό ζήτημα και να σπαταλήσει πολύτιμο χρόνο από τις λειτουργίες της ΕΕ, κάτι που αυξάνει την πίεση στους Ευρωπαίους αξιωματούχους για επίλυση της ελληνικής κρίσης.

Αυτά όμως σε καμιά περίπτωση δεν αρκούν λόγω της ιστορικότητας της συγκυρίας και των με λίγες λαμπρές εξαιρέσεις κάκιστων μέχρι τώρα στρατηγικών επιλογών σε συνδυασμό με τις υψηλών προσδοκιώ που οι κυβερνώντες δημιούργησαν προεκλογικά.  

Με το δημοψήφισμα λοιπόν αυτό η κυβέρνηση επιχειρεί να βελτιώσει τη διαπραγματευτική της θέση απέναντι στους δανειστές και να πιέσει πιο δυναμικά για μια βιώσιμη συμφωνία που δε τη σκοτώσει πολιτικά ήδη από τα γεννοφάσκια της και δε θα βλάψει περεταίρω τον χειμαζόμενο ελληνικό λαό.  

Τι διακυβεύεται όμως πραγματικά σε αυτό το δημοψήφισμα;

Ένα ναι του ελληνικού λαού υπό το καθεστώς υψηλής οικονομικής και ψυχολογικής πίεσης τον καθιστά απολύτως έρμαιο των προθέσεων των δανειστών. Η υπόθεση Ελλάδα θα κλείσει με την κηδεία της δίπλα στους πολιτικούς εκείνους που επιχείρησαν να την υπερασπιστούν. .

Πολύ πιο απρόβλεπτες είναι οι συνέπειες ενός ΟΧΙ το οποίο φυσικά και δεν είναι ταυτόσημο με το Grexit: Οι Γερμανοί φοβούμενοι να μην ξυπνήσουν τα αντιναζιστικά αντανακλαστικά των λαών της Ευρώπης, οφείλουν να καλωσορίσουν ακόμη και τη δημοσκοπική έκβαση της αψηφισιάς και να παίξουν το παιχνίδι της αφόρητης πίεσης έμμεσα, βγάζοντας μπροστά τις υποτελείς τους κυβερνήσεις για να κάνουν αυτές τη δουλιά τους.

Όπως κι αν επιλέξουν να πράξουν οι Γερμανοί, το ΟΧΙ θα περιέχει ένα μήνυμα αναγνωρίσιμο από όλες τις πλευρές: Το ελληνικό στοίχημα έχει τραβήξει πάρα πολύ και τα κόστη του είναι πλέον μεγαλύτερα από τα κέρδη όχι μόνο στο οικονομικό αλλά και στο πολιτικό επίπεδο. Το ΟΧΙ θα εκκινήσει μια διαδικασία όπου το Ελληνικό πρόβλημα δε θα μπορεί πλέον να κρύβεται κάτω από το χαλάκι: Μετά το ΟΧΙ 2015, το ελληνικό ζήτημα θα πρέπει είτε να λυθεί, είτε να διαλυθεί.

Επειδή όμως το πρώτο ενδεχόμενο θα φανεί σαν ελληνικός θρίαμβος και το δεύτερο σαν γερμανική θηριωδία, οι διαπραγματεύσεις μάλλον θα συνεχιστούν με προτάσεις λίγο περισσότερο βελτιωμένες, που θα φαίνονται σαν να σέβονται την ελληνική δημοκρατία.

Το δημοψήφισμα δεν μπορεί λοιπόν να σώσει από μόνο του τη χώρα. Απλά μπορεί να κερδίσει για την κυβέρνηση κάποιους πόντους που θα έχουν όμως σαν συνέπεια μια ακόμη βαθύτερη γερμανική αντιπάθεια, η οποία θα εκδηλωθεί μάλλον σε κάποιο ύστερο χρονικό σημείο.

Αντισταθμιστικά όμως της βαθύτερης γερμανικής αντιπάθειας, το ΟΧΙ ενδέχεται να αυξήσει την πίεση στο εσωτερικό του ΔΝΤ που βλέπει ανήμπορο και αυτή την ελληνική δόση να καθυστερεί, ανησυχώντας για το ενδεχόμενο του να χάσει τα λεφτά του και ως εκ τούτου κάποια στελέχη του να χάσουν τη δουλειά τους. Και αυτή η πίεση μπορεί να συμβάλει στο να δημιουργηθεί μια κάποια ρήξη στο μέχρι τώρα συμπαγές μέτωπο ΔΝΤ-Γερμανίας. Η απόπειρα πρόκλησης ρήξης ΔΝΤ Γερμανίας οφείλει να είναι κεντρική κυβερνητική στρατηγική.

Τι θα γίνει όμως τελικά στο δημοψήφισμα;

Αυτή τη στιγμή το ΟΧΙ είναι μάλλον κυρίαρχο. Ο απόλυτος μοχλός πίεσης θα είναι να σταματήσει ο ELA κάτι που θα στεγνώσει τις τράπεζες σε ορατό βαθμό και το μαύρο μέτωπο του εσωτερικού που έχει ήδη σύσσωμο συνταχθεί κατά του δημοψηφίσματος, θα φροντίσει να εκμεταλλευτεί πλήρως τη δυσχερέστατη θέση της χώρας.

Ακόμη κι έτσι όμως το μείγμα 5 ετών τρομοκράτησης, απελπισίας και και εξευτελισμού έχει κάνει τους ανθρώπους πιο ανθεκτικούς στο φόβο. Πολλοί άνθρωποι έχουν πια μάθει να ζουν στα δύσκολα. Ακόμη περισσότεροι θα μάθουν να μη φοβούνται το να ζουν στα δύσκολα. Ίσως έτσι προκύψει ένας ανθρωπότυπος που δεν έχει μόνο τα κουσούρια του χθες και του σήμερα αλλά έχει ξαναανακτήσει και κάποιες από τις αρετές του παρελθόντος με σημαντικότερη εξ αυτών την αξιοπρέπεια.

Πρέπει στο σημείο αυτό να σημειωθεί ότι παρά το ότι το ΝΑΙ μεταφράζεται αυτόματα, με το ΟΧΙ δεν συμβαίνει αυτό. Όσο μπορούμε να το φανταστούμε με τα τωρινά δεδομένα, το δημοψήφισμα δεν περιέχει εναλλακτική, δεν καθορίζει το ποια διαπραγματευτικά πλαίσια ο λαός επιτρέπει πλέον στην κυβέρνηση, δεν της δίνει εντολή για το τι νομιμοποιείται να πράξει, παρά της δίνει μοναχά συναίνεση ή άρνηση σε σχέση με κάτι που της επιβάλλεται απ’ έξω. Και αυτή η ασάφεια είναι που κάνει σαφή το στρατηγικό χαρακτήρα του συγκεκριμένου δημοψηφίσματος.

Είναι όμως το δημοψήφισμα τυχοδιωκτικό; Απόλυτα. Σε ώρες απόγνωσης ο τυχοδιωκτισμός μπορεί να φανεί χρήσιμη στρατηγική επιβίωσης.

Είναι και μετάθεση ευθυνών από την κυβέρνηση στο λαό; Φυσικά και είναι και καλώς είναι έτσι: Είναι καιρός ο καθένας από εμάς να αναλάβει τις ευθύνες του για το μέλλον του και το μέλλον της χώρας μας και να σταματήσει να κρύβεται πίσω από το δάχτυλο του.

Είναι δειλία ή θράσος; Θράσος είναι όταν ο αυτουργός των μνημονιακών πολιτικών, ο ΓΑΠ αποκαλεί το δημοψήφισμα της παρούσας κυβέρνησης δειλία, όταν το δικό του δημοψήφισμα το πρότεινε κατόπιν εορτής. Θράσος είναι να ξεχνάει ότι η δική αναφορά σε δημοψήφισμα χρησιμοποιήθηκε, με τη σύμφωνη γνώμη ίσως και πρωτοβουλία των δανειστών και των Σαμαροβενιζέλων, για να την κάνει με ελαφρά πηδηματάκια και να μην τον πάρει η μπάλα για τα όσα εγκληματικά διέπραξε.

Δειλία θα ήταν να εγκατέλειπε η συγκυβέρνηση το καράβι που βουλιάζει όπως της το προτείνει ο Καραμπελιάς. Παρά την προσωρινή κατακραυγή που θα δέχονταν, κάποιοι έστω πολιτικοί της θα μπορούσαν να ελπίζουν σε μια υστεροφημία του τύπου «τουλάχιστον αυτοί το πάλεψαν». Και φυσικά αυτού του είδους η αφοσίωση που επιδεικνύει η σημερινή συγκυβέρνηση δεν είναι ανεπηρέαστη από τη σαγήνη της καρέκλας…

Είναι το δημοψήφισμα αυτό αντισυνταγματικό;

Δυστυχώς εν μέρει είναι. Ακόμη και το αφράτο περίττωμα που λέγεται Βενιζέλος έχει δίκιο σε αυτό: Το άρθρο 44 παρ. 2 του συντάγματος περιγράφει πως δημοψήφισμα δεν προβλέπεται για ζητήματα με χαρακτήρα πρωτίστως δημοσιονομικό. Το κωμικοτραγικό πάντως που ξεχνάει ο πολιτικά τελειωμένος άντρας είναι πως το ίδιο άρθρο στην παρ1 περιγράφει πως οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου προβλέπονται μόνο για ζητήματα κρίσιμα και απρόβλεπτα. Και από ένα σημείο και έπειτα δεν υπήρχε τίποτε πιο προβλέψιμο από το να χρησιμοποιούνται πράξεις νομοθετικού περιεχομένου για να περνάει με το τσουβάλι και με τον πιο αντισυνταγματικό τρόπο ο Σαμαροβενιζέλος μνημονιακούς νόμους. Όπως και να χει, πρέπει να είμαστε το λιγότερο επιφυλακτικοί όταν το Σύνταγμα παραβιάζεται, ασχέτως προθέσεων και προφάσεων των επιόρκων. Είμαι απόλυτα σίγουρος πως ο σημερινός πρόεδρος της Δημοκρατίας θα είναι πολύ περισσότερο από επιφυλακτικός απέναντι στο δημοψήφισμα και όχι αποκλειστικά επειδή αυτό είναι αντισυνταγματικό.

Μιλώντας όμως για αντισυνταγματικότητα, καλό θα είναι να μην ξεχνάμε πως η καρδιά του Συντάγματος, ο πυρήνας του, είναι το πρώτο άρθρο του, αυτό που ορίζει πως θεμέλιο του πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία και πως όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το Λαό, υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα.

Όχι δεν είναι αριστερίστικα και ανεδαφικά αυτά. Είναι το Σύνταγμα Ηλίθιε.

Είναι όμως ο λαός ώριμος για να παίρνει τόσο μεγάλες αποφάσεις;

Όχι βέβαια. Στη δικιά μου αντίληψη η ποιότητα και η μορφή ενός πολιτεύματος καθορίζονται από την ποιότητα αυτών που μετέχουν σε αυτό, το βαθμό συμμετοχής αυτών καθώς και το σε πόσους επιτρέπεται η συμμετοχή σε αυτό.

Σε αυτά τα σημεία έχουμε μείνει πίσω. Ε καιρός να κάνουμε βήματα μπροστά.

Μπορεί να μην έχουμε το λαό που θα θέλαμε να έχουμε αλλά είναι το μόνο που έχουμε.

Όσοι λοιπόν βλέπουν το λαό αφ υψηλού κατηγορώντας τον για ανωριμότητα αντί να τον παιδαγωγούν για να ωριμάσει, μπορούν μέσα στα πλαίσια της δημοκρατίας ελεύθερα να εκφράσουν την αηδία τους και να περιγράψουν τη δημοκρατία ως την μορφίνη της πλέμπας ή την εκδίκηση της γυφτιάς. Να μην ξεχνάνε όμως το πρώτο άρθρο του συντάγματος που ορίζει πως θεμέλιο του πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία και πως όσοι θέλουν να βγάλουν αυτά τα θεμέλια αναπόφευκτα γκρεμίζουν το πολίτευμα.  

Όσο κι αν χτυπάμε το κεφάλι στον τοίχο, αν ο λαός πει θα φάμε σκατά, ε σκατά θα φάμε εκτός κι αν καταφέρουμε να τον πείσουμε πως τα σκατά δεν τρώγονται.

Για αυτό και άλλωστε χτυπούσαμε το κεφάλι μας στον τοίχο κατά τη διάρκεια του μεγαλυτέρου διαστήματος της μεταπολίτευσης.

Μα τώρα ας γιορτάσουμε και ας τιμήσουμε τη δημοκρατία. Γιατί τα δημοψηφίσματα είναι η γιορτή της δημοκρατίας. Ακόμη κι αν οδηγήσουν στην καταστροφή. Στη δημοκρατία ο λαός είναι κυρίαρχος. Ώριμος ξεώριμος, μαλάκας ξεμαλάκας, αυτός αποφασίζει.

Τα δημοψηφίσματα είναι μια άσκηση δημοκρατίας. Ας ασκηθούμε σε αυτήν. Ας τη γιορτάσουμε. Γιατί μέχρι τώρα ξέραμε μονάχα τη δημοκρατία εμείς να την γλεντάμε κι οι άλλοι να μας την πισωγλεντάνε.

Πέτρος Αργυρίου, agriazwa.blogspot.com, 27/6/2015