¨Όσα περισσότερα σας κάνουμε, τόσο λιγότερο φαίνεται να πιστεύετε ότι μπορούμε να σας κάνουμε”
Joseph Mengele, Ναζί άγγελος του θανάτου και ιατρικός πειραματιστής
Πρόσφατα είδαμε μέσα από τα wikileaks να γίνεται ευρύτερα γνωστός ένας ιατρικός πειραματισμός της Pfizer σε παιδιά με μηνιγγίτιδα στο Kano της Νιγηρίας.1 Φαντάζομαι ότι ήταν πολλοί αυτοί που ένιωσαν την επίθεση στον ανθρωπισμό τους και αρκετοί από αυτούς επιδίωξαν να ξεχάσουν το συμβάν, θεωρώντας το απλά μια μεμονωμένη εκτροπή. Τα πράγματα όμως δεν έχουν έτσι. Το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα υπήρξε ένα μικρό φυτώριο παράνομων ή αντιδεοντολογικών και φορές απαράδεχτων ή και φριχτών δοκιμών σε ανυποψίαστα ανθρώπινα πειραματόζωα. Στον 21ο αιώνα, δεν έχουμε κανένα λόγο να πιστεύουμε ότι τα πράγματα θα γίνουν καλύτερα...
Στον έρωτα και τον πόλεμο...
Του Πέτρου Αργυρίου
(Περισσότερα για το συγγραφέα και το έργο του στο http://agriazwa.blogspot.com- σημαντικό τμήμα του άρθρου προέρχεται από το επί τέσσερα αδημοσίευτο βιβλίο του συγγραφέα “Θανάσιμες θεραπείες”)
Νομίζαμε ότι η ανθρωπότητα θα είχε μάθει αρκετά από το πάθημα του Β΄ παγκοσμίου πολέμου, ότι τόση φρίκη της έφτανε και της περίσσευε για πολλούς αιώνες ακόμη. Κάναμε λάθος
Μετά το τέλος του Β' παγκοσμίου πολέμου υπήρξε, ο δυτικός κόσμος νομίζοντας ότι θα εξαγνιζόταν με το να φορτώσει όλα τα δεινά και τους δαίμονες του παρελθόντος στους ηττημένους, θεώρησε κάκιστα ότι οι καταστροφικές πτυχές της ανθρωπότητας είχαν ηττηθεί- για πάντα. Και αυτή η επανάπαυση θα εκκόλαπτε και θα επέτρεπε και σε άλλες φρίκες, κατασκευασμένες από τους νικητές του Β' παγκοσμίου πολέμου, να πραγματωθούν ανεμπόδιστες, φρίκες που σε κάποιο βαθμό θα μπορούσαν να συγκριθούν με αυτές του Β' παγκοσμίου πολέμου...
Κατά την διάρκεια του Β' παγκοσμίου πολέμου, κρατούμενοι των γερμανικών και ιαπωνικών στρατευμάτων κατοχής υποβλήθηκαν σε δοκιμασίες πολύ πέρα από την πιο νοσηρή φαντασία.
Οι γερμανοί γιατροί του θανάτου πειραματίζονταν με πολυεθνικούς αιχμαλώτους πολέμου στα διαβόητα στρατόπεδα συγκέντρωσης όπως το Auschwitz, Birkenau, Dachau αλλά και σε άλλα. Το γενικό πρόσταγμα το είχε ο δρ Joseph Mengele, ο ¨Άγγελος του θανάτου¨ για όσους από τους κρατούμενους είχαν την δυστυχία να επιλεχτούν για τα πειράματα των ναζί επιστημόνων.
Η Ιαπωνία είχε ξεκινήσει το δικό της πρόγραμμα πειραματισμού σε ζωντανά ανθρώπινα πειραματόζωα νωρίτερα από τους γερμανούς. Η αρχή του Ιαπωνικού πειραματισμού βρίσκεται στα 1932, στα πλαίσια του Κινεζοιαπωνικού πολέμου. Η μονάδα 731, χτισμένη κοντά στην περιοχή Harbin στην Κίνα, αποτέλεσε το επίκεντρο των απάνθρωπων ερευνητικών δραστηριοτήτων. Τα πειραματόζωα ήταν αρχικά κινέζικης προέλευσης. Με την έναρξη του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου δημιουργήθηκαν παρόμοιες εγκαταστάσεις και σε άλλα σημεία. Στόχος τους είχαν τη διάλυση του ανθρωπίνου πλάσματος ώστε να διακριβωθούν τα όρια της αντοχής του, ο τρόπος μετάδοσης των ασθενειών και η ουδός του θανάτου. Όλες τους είχαν κωδικούς αριθμούς αντί για ονόματα, ψυχρά νούμερα που υποδείκνυαν ότι η ανθρωπιά και το συναίσθημα δεν κατοικούσαν πια εκεί. Με τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο οι εγκαταστάσεις εμπλουτίστηκαν και με μελλοθάνατους άλλων εθνικοτήτων, Κορεάτες και Ρώσους. Άμαχος πληθυσμός εκτέθηκε σκόπιμα σε τοξικές ουσίες και δέχτηκε βόμβες με λοιμώδη γόμωση. Ο πειραματισμός είχε μια πλούσια δεξαμενή πειραματόζωων, όχι μόνο μεμονωμένα άτομα αλλά και ολόκληρους πληθυσμούς.
Μονάδα 731. Μια μονάδα αποστειρωμένη από ανθρωπιά. Οι ιατροί αποκαλούσαν τα θύματα τους με τον τίτλο marouto, κορμούς δηλαδή, κούτσουρα. Όποιος έμπαινε στη μονάδα 731 είτε άφηνε την ανθρωπιά του απ έξω, είτε την έχανε για να μην την ξαναβρεί ποτέ.
Όπως συνέβη με μερικούς γερμανούς επιστήμονες, οι Ιάπωνες Άγγελοι του Θανάτου όχι μόνο δεν δικάστηκαν ως εγκληματίες πολέμου, όχι μόνο τα εγκλήματα τους κατά της ανθρωπότητας κουκουλώθηκαν, αλλά τους δόθηκε και ασυλία από τους νικητές του πολέμου, σε αντάλλαγμα των ιατρικών ¨εξειδικευμένων¨ γνώσεων που είχαν αποκτήσει2. Η υγεία ήταν από τότε εμπόρευμα. Και όλα αυτά, παρά το γεγονός ότι και αμερικάνοι αιχμάλωτοι πολέμου είχαν υποστεί τους θανατηφόρους πειραματισμούς της μονάδας 731. Οι ¨άλλοι¨ αμερικάνοι, οι διψασμένοι με την εξουσία αμερικάνοι, οι ¨επιστημονικά περίεργοι¨ αμερικάνοι, άφησαν άταφα και άκλαυτα τα απομεινάρια της ανθρωπιάς και του δικαίου. Η τεχνογνωσία στο ανθρώπινο σώμα που αποκτήθηκε από τους αποτρόπαιους ιατρικούς πειραματισμούς Γερμανών και Ιαπώνων επιστημόνων, κρίθηκε υπερπολύτιμος για την μετέπειτα ανάπτυξη της Ιατρικής αλλά και των προγραμμάτων βιολογικών εξοπλισμών των Αμερικανών, των Σοβιετικών και των Βρετανών οι οποίοι όχι μόνο δεν τιμώρησαν συλλήβδην όλους τους “Αγγέλους του θανάτου”, αλλά και ενσωμάτωσαν κάποιους από αυτούς στα ερευνητικά τους προγράμματα. Οι νικητές του πολέμου λειτούργησαν ως κλεπταποδόχοι, ως αποδέκτες των καρπών ειδεχθών εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, δεν περιορίστηκαν από την ανθρώπινη ηθική προκειμένου να πετύχουν τους στόχους τους, πολλοί από τους οποίους ήταν στρατιωτικοί... Φαίνεται πως για κάποιους ανθρώπους η ειρήνη είναι απλά μια προπαρασκευή πολέμου.
Η ισοπέδωση της ανθρωπιάς και η καταρράκωση και οριστική διάλυση του ανθρωπίνου πλάσματος ήταν φυσικά κάτι το αφύσικα αντίθετο με τον ιπποκρατικό όρκο. Οι ¨πατριώτες¨ πειραματιστές ήταν δολοφόνοι, βασανιστές αλλά και επίορκοι. Ο επιτελάρχης της μονάδας 731 το γνώριζε αυτό και κοινοποιούσε στους νέους επιστήμονες πως ότι συνέβαινε στη μονάδα 731 ήταν αντίθετο με τον ιατρικό τους όρκο. Αυτή η ανατριχιαστική ειλικρίνεια που επιδείχθηκε σε καιρό πολέμου με την απειλή του εχθρού και την εθνικιστική τρέλα να εξυμνεί κάθε είδους παράνοια, σήμερα, σε καιρό ειρήνης, δεν συναντάται. Οι άνθρωποι που εγκλημάτησαν κατά της ανθρωπότητας στη διάρκεια του Β΄ παγκοσμίου πολέμου είχαν τουλάχιστον το άλλοθι ότι το κάναν για την πατρίδα τους. Οι σημερινοί πειραματιστές, επιστήμονες, εταιρίες και κυβερνήσεις το κάνουν μονάχα για το κέρδος και το κύρος μιας μεγάλης ανακάλυψης. Δεν έχουν καν τη στοιχειώδη ειλικρίνεια να παραδεχτούν ότι ναι, σκοτώνουμε μερικούς από εσάς , τους πιο ανυπεράσπιστους, τους πιο ανυποψίαστους για τη λεφτά και τη χλιδή.
Οι εγκληματίες-επιστήμονες του Β΄ παγκοσμίου πολέμου ωθήθηκαν από την επιστημονική περιέργεια και τη στρεβλή αίσθηση καθήκοντος πολύ πέρα από την από τα όρια της απανθρωπιάς. Σκότωσαν, ακρωτηρίασαν, αποσυνέθεσαν αθώα ανθρώπινα πλάσματα και μετέτρεψαν τον ανθρώπινο πόνο σε επιστημονικές παρατηρήσεις που οι νικητές του πολέμου εγκόλπωσαν και τοποθέτησαν στις θερμές αγκάλες των επιστημόνων της βιομηχανίας του πολέμου.
Τότε ήταν πόλεμος, λένε, και στον έρωτα και τον πόλεμο όλα επιτρέπονται. Στον έρωτα και στον πόλεμο…
Και στην Tuskegee, τι έγινε στην Tuskegee;
Πεθαίνουμε για Ιατρική
Στην Tuskegee της Alabama του 1932, δεν υπήρχε πόλεμος, τουλάχιστον όχι κάποιος εμφανής πόλεμος. Υπήρχε όμως έρωτας, ναι ο έρωτας υπάρχει και στα πιο περίεργα μέρη και σε μέρη που δεν συχνάζει ο πόλεμος. Υπήρχε και σεξ. Και όπου υπάρχει σεξ, πολλές φορές υπάρχουν και αφροδίσια νοσήματα. Η Αφροδίτη, η θεά του έρωτα, παίρνει μερικές φορές περίεργα ανταλλάγματα για τα πολύτιμα δώρα της. Η σύφιλη είναι ένα από τα αφροδίσια νοσήματα. Και στην Tuskegee του 1932 υπήρχε και έρωτας και σεξ και αφροδίσια και σύφιλη και επιστημονική περιέργεια και επιστημονικές φιλοδοξίες αυτών που θέλαν να μελετήσουν τη σύφιλη και ίσως και να τη θεραπεύσουν.
Αυτό που δεν υπήρχε στην Tuskegee και πουθενά αλλού στον κόσμο ήταν μια αποτελεσματική θεραπεία για τη σύφιλη. Αυτό που δεν υπήρχε ήταν προστασία του πολίτη και των μειονοτήτων. Αυτό που δεν υπήρχε ήταν ιατρική δεοντολογία.
Από το 1932 γύρω στους 400 νέγρους (για την ακρίβεια 399 συφιλιδικοί και 201 υγιείς που χρησιμοποιήθηκαν ως γκρουπ ελέγχου) στρατολογήθηκαν στην μελέτη της Tuskegee για τη σύφιλη, μια μελέτη που διεξήγαν οι υπηρεσίες δημόσιας υγείας των ΗΠΑ σε συνεργασία με το ινστιτούτο της Tuskegee. Οι ¨εθελοντές¨, κυρίως άτομα με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, ουδέποτε πληροφορήθηκαν για την πραγματική φύση της μελέτης, για την νόσο από την οποία έπασχαν και για τις προθέσεις των ερευνητών. Αντίθετα, ¨ενημερώθηκαν¨ για το πως οι ερευνητές θα τους βοηθούσαν απέναντι στο ¨κακό τους αίμα¨. Ο όρος ¨κακό αίμα¨ ήταν φυσικά μη επιστημονικός και χρησιμοποιόταν από κάποιους πληθυσμούς που δεν είχαν στοιχειώδη αντίληψη της ιατρικής για να περιγράψουν μια σειρά νοσημάτων και παθολογιών. Οι εθελοντές αφέθηκαν στο σκοτάδι της άγνοιας τους, αφέθηκαν στη διαβρωτική επίδραση της σύφιλης, αφέθηκαν στη μοίρα τους καθώς οι οδυνοβλεψίες γιατροί παρακολουθούσαν και κατέγραφαν την εξέλιξη της σύφιλης. Σε αυτό το αποτρόπαιο reality show, το έπαθλο που υποσχέθηκαν οι διοργανωτές στους συμμετέχοντες αποτελούνταν από τσάμπα περίθαλψη, τσάμπα φαί και δωρεάν ταφή. Οι ερευνητές κράτησαν τις δύο τελευταίες υποσχέσεις τους. Δεκάδες νέγροι πέθαναν χορτασμένοι από φαί και σύφιλη καθώς οι “θεράποντες” κατέγραφαν στα μπλοκάκια τους και τα αρχεία τους τη σύφιλη να κατατρώει τη ζωή και σε κάποιες περιπτώσεις και τα λογικά των ανενημέρωτων ασθενών. Ακόμα και όταν η ιατρική επιστήμη επέφερε ένα καίριο πλέγμα στην σύφιλη και σε πλειάδα άλλων λοιμώξεων με την χρήση της πενικιλίνης, οι ερευνητές συνέχισαν το μακάβριο πείραμα τους. Παρότι η πενικιλίνη έγινε το φάρμακο εκλογής για τη σύφιλη το 1947, οι ερευνητές δεν χορήγησαν πενικιλίνη στα αντικείμενα της μελέτης, ούτε καν τους ενημέρωσαν για την νέα θεραπεία. Χωρίς να υπάρχει λόγος, ούτε καν πρόφαση, μετά το 1947 το θερμοκήπιο της σύφιλης συνέχισε να αναπτύσσεται με κυβερνητική έγκριση και κονδύλια3.
Το πείραμα συνεχίστηκε μέχρι και το 1972. Δεκάδες άνθρωποι πέθαναν ένα ανόητο και φρικτό θάνατο, δεκάδες οικογένειες μολύνθηκαν από σύφιλη. Και ίσως το έγκλημα να συνεχιζόταν για πολλά χρόνια ακόμη από ερευνητές που δεν είχαν καμία αίσθηση του σωστού και του λάθους αν δεν το έφερνε στο φως της δημοσιότητας ένας ερευνητής θεμάτων δημοσίας υγείας ονόματι Jean Heller. Αμέσως το θέμα πήρε τρομακτικές διαστάσεις και έγινε πρωτοσέλιδο στον Αμερικανικό τύπο. Μετά από σαράντα χρόνια, δύο γενιές ερευνητών και ασθενών, το πείραμα τερματίστηκε κάτω από την πίεση της κοινής γνώμης.
Η μελέτη της Tuskegee μας δίδαξε πολλά περισσότερα πράγματα για τα όρια της ερευνητικής ηθικής παρά για την ίδια τη σύφιλη. Μας δίδαξε ότι η κοινή γνώμη οφείλει να επαγρυπνεί και να ενημερώνεται υπεύθυνα αντί να παραμένει ένας παθητικός αποδέκτης των επιστημονικών εξελίξεων. Η κοινωνική αδιαφορία προς την επιστήμη μπορεί να οδηγήσει και σε αδιαφορία της επιστήμης για την κοινωνία.
Το 1997, 65 χρόνια μετά τη έναρξη της μελέτης της Tuskegee, ο πρόεδρος Clinton απολογήθηκε στον αμερικανικό λαό εκ μέρους της αμερικανικής κυβέρνησης. Κάλλιο αργά παρά ποτέ λένε… Ο λόγος του Clinton ήταν πραγματικά συγκινητικός αλλά την ειλικρίνεια ενός προέδρου των ΗΠΑ δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη:
¨Οι οχτώ άνθρωποι που έχουν επιβιώσει από τη συφιλιδική μελέτη στη Tuskegee είναι ένας ζωντανός σύνδεσμος με μια όχι και τόσο μακρινή εποχή που πολλοί Αμερικανοί θα προτιμούσαν να μην θυμούνται αλλά που δεν τολμάμε να ξεχάσουμε. Ήταν μια εποχή που το έθνος μας απέτυχε να ζήσει σύμφωνα με τα ιδανικά του, όταν το έθνος μας έσπασε την εμπιστοσύνη με τον λαό του, την βάση της δημοκρατίας μας... Δεν είναι μόνο ότι με το να θυμόμαστε αυτό το ντροπιαστικό παρελθόν μπορούμε να μεταμεληθούμε, να επανορθώσουμε και να επιδιορθώσουμε το έθνος μας, αλλά και ότι με το να θυμόμαστε το παρελθόν, μπορούμε να χτίσουμε ένα καλύτερο παρόν και ένα καλύτερο μέλλον…
¨Έτσι σήμερα η Αμερική θυμάται τους εκατοντάδες που χρησιμοποιήθηκαν στην έρευνα εν αγνοία τους και χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Άντρες που ήταν φτωχοί και αφροαμερικάνοι, χωρίς πόρους και εναλλακτικές, που πίστευαν ότι βρήκαν την ελπίδα όταν η υπηρεσία δημόσιας υγείας των Ηνωμένων Πολιτειών τους προσέφερε δωρεάν ιατρική περίθαλψη. Και όμως, προδόθηκαν.
Οι άνθρωποι της ιατρικής υποτίθεται ότι βοηθούν όταν χρειαζόμαστε φροντίδα, αλλά ακόμη και όταν θεραπεία (για τη σύφιλη) ανακαλύφθηκε, αρνήθηκαν να βοηθήσουν τους άντρες της μελέτης, ακόμη και η ίδια η κυβέρνηση τους είπε ψέματα. Η κυβέρνησή μας υποτίθεται ότι προστατεύει τα δικαιώματα των πολιτών της και όμως τα δικαιώματά τους ποδοπατήθηκαν. Σαράντα χρόνια, εκατοντάδες άνθρωποι προδομένοι, μαζί με τις συζύγους κα τα παιδιά τους…
Η αμερικανική κυβέρνηση έκανε κάτι που ήταν λάθος – βαθύτατα ηθικά λάθος. Ήταν μια προσβολή στη δέσμευσή μας για ακεραιότητα και ισότητα για όλους τους πολίτες μας.
Στους επιβιώσαντες, στις συζύγους και συγγενείς, σε παιδιά και εγγόνια λέω αυτό που ήδη γνωρίζετε: Δεν υπάρχει δύναμη στη Γη που να μπορεί να σας δώσει πίσω τις ζωές που χάθηκαν, να διαγράψει τον πόνο που υποφέρατε, τα χρόνια του εσωτερικού μαρτυρίου και της αγωνίας. Αυτό που έγινε δεν μπορεί να αλλάξει. Αλλά μπορούμε να τερματίσουμε τη σιωπή. Μπορούμε να σταματήσουμε να στρέφουμε τα κεφάλια μας μακριά. Μπορούμε να σας κοιτάξουμε κατάματα και επιτέλους να πούμε εκ μέρους του αμερικανικού λαού ότι αυτό που η αμερικανική κυβέρνηση έκανε ήταν επονείδιστο. Συγγνώμη ... Απολογούμαι και λυπάμαι που αυτή η απολογία άργησε τόσο πολύ να ρθει...
Η κληρονομιά της μελέτης της Tuskegee είναι μακρά και βαθιά και έχει πληγώσει την πρόοδο μας με πολλούς τρόπους… (Μπορούμε να ξεκινήσουμε να ανοικοδομούμε την εμπιστοσύνη) με το να εξασφαλίσουμε ότι δεν θα ξαναϋπάρξει ποτέ κάποιο επεισόδιο όπως αυτό της Tuskegee. Πρέπει να κάνουμε περισσότερα για να διασφαλίσουμε πως οι πρακτικές της ιατρικής έρευνας είναι συνετές και ηθικές και πως οι ερευνητές θα συνεργάζονται στενότερα με τις κοινότητες…
Στις μέρες μας αντιμετωπίζουμε μια πρόκληση. Επιστήμη και τεχνολογία αλλάζουν ραγδαία τις ζωές μας φέροντας την υπόσχεση του να μας κάνουν υγιέστερους, παραγωγικότερους και ευημερείς. Αλλά παράλληλα με αυτές τις αλλαγές πρέπει να δουλέψουμε σκληρότερα ώστε να φροντίσουμε προχωρώντας να μην αφήσουμε πίσω τη συνείδησή μας. Δεν κερδίζουμε έδαφος, αντίθετα, πολλά θα χαθούν αν στο όνομα της προόδου χάσουμε τα ηθικά μας ερείσματα.
Οι άνθρωποι που διενεργούσαν τη μελέτη στη Tuskegee υποβάθμισαν την ανθρώπινη αξία με το να εγκαταλείψουν τα βασικότερα ηθικά πρότυπα. Ξέχασαν τον όρκο τους του να θεραπεύουν και να επισκευάζουν. Είχαν τη δύναμη να θεραπεύσουν τους επιβιώσαντες και όλους τους υπόλοιπους και δεν το έκαναν. Σήμερα, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να απολογούμαστε… να εξασφαλίσουμε ότι δεν θα ξαναϋπάρξει ποτέ κάποιο επεισόδιο όπως αυτό της Tuskegee. Πρέπει να κάνουμε περισσότερα για να διασφαλίσουμε πως οι πρακτικές της ιατρικής έρευνας είναι συνετές και ηθικές και πως οι ερευνητές θα συνεργάζονται στενότερα με τις κοινότητες…¨ .
Όπως κάναν οι “ερευνητές” δηλαδή στις φυλακές της πολιτείας της Ινδιάνα το 1944 και σε φυλακισμένους, νοητικά υστερούντες και στρατιώτες στη Γουατεμάλα από το 1946 μέχρι το 1948. Πράγματι, εκεί εργάστηκαν στενά,-στενότερα-στενότατα με τα ερευνητικά τους υποκείμενα παρότι αυτά βρισκόντουσαν σε μαύρα σκοτάδια για το τι πραγματικά τους κάναν οι ερευνητές...
Τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας δε συμβαίνουν μόνο στους πολέμους...
Σχετικό δημοσίευμα των New York Times περιγράφει ικανοποιητικά την εμπειρία του απάνθρωπου ιατρικού πειραματισμού υπό την αιγίδα της αμερικανικής κυβέρνησης στην Ινδιάνα και τη Γουατεμάλα. Όπως περιγράφει ο Donald Mcneil των New York Times4, το 1944 η Υπηρεσία Δημόσιας Υγείας των ΗΠΑ εισήγαγε με ένεση σε “εθελοντές” κρατούμενους του Ομοσπονδιακού Σωφρονιστηρίου της Ιντιάνα Terre Haute εργαστηριακά καλλιεργημένη γονόρροια.
Η αποτυχία μετάδοσης της γονόρροιας στους φυλακισμένους δεν ανέκοψε την απάνθρωπη ερευνητική φιλοδοξία των ΗΠΑ οι οποίες δύο χρόνια μετά θα μετέφεραν τον εγκληματικό ιατρικό πειραματισμό στη Γουατεμάλα...
700 άνθρωποι, άτομα με “νοητική υστέρηση”, φυλακισμένοι και στρατιώτες γίναν πειραματόζωα στα χέρια των αμερικανών ερευνητών οι οποίοι πλήρωναν ακόμη και ιερόδουλες για να κολλήσουν στα ερευνητικά τους αντικείμενα σύφιλη. Όταν κάτι τέτοιο δεν επιτυγχανόταν, οι ερευνητές θα προσπαθούσαν να μεταδώσουν τη σύφιλη μέσω εκδορών που προκαλούσαν στο πέος, στο πρόσωπο ή στα χέρια των πειραματόζωων τους ή μέσω νωτιαίων ενέσεων. Υπάρχει κάθε λόγος να πιστεύουμε ότι ένα τμήμα αυτών των 700 ανθρώπων αναμετάδωσαν τη σύφιλη στις συντρόφους τους της “εξωπειραματικής” ζωής τους, επιβαρύνοντας πιθανώς τη δημόσια υγεία ολόκληρης της Γουεταμάλα. Οι συνέπειες του πειράματος δηλαδή, καθώς ήταν αυτό μάλλον αδύνατον να περιοριστεί στην ομάδα στόχευσής του, πιθανόν να επεκτάθηκαν πολύ πέρα από το φυσικό χώρο τέλεσής του...
Τη φρικιαστική υπόθεση ξέθαψε η ιστορικός ιατρικής Susan Reverby, συγγραφέας ήδη δύο βιβλίων για τη φρίκη της Tuskegee, ερευνώντας στο πανεπιστήμιο του Pittsburg τα αρχεία του δρ. John Cutler, του επιστήμονα που ηγούνταν του αποκρουστικού πειραματισμού στη Γουατεμάλα, του ανθρώπου που θα μετέφερε αργότερα την εμπειρία του στο διαρκές έγκλημα της Tuskegee.
Παρότι η Reverby ήταν ήδη εξοικειωμένη με τη φρίκη της Tuskegee, όταν συνειδητοποίησε το τι ακριβώς περιέγραφαν τα αρχεία Cutler, η αντίδρασή της ήταν -σύμφωνα πάντα με τους N.Y Times- να αναφωνήσει, “ω Θεέ μου, ω Θεέ μου, ω Θεέ μου...”
Παρά ταύτα, τη φρίκη της δεν φάνηκε να μοιράστηκε το ακροατήριο στο συνέδριο που πρωτοπαρουσίασε δημοσίως τα ευρήματά της...5
Ευτυχώς, κάποιοι άλλοι δεν φάνηκαν τόσο ουδέτεροι.
Ο πρόεδρος της Γουατεμάλα περιέγραψε τον ιατρικό πειραματισμό που οι Αμερικάνοι διεξήγαγαν εις βάρος της χώρας του ως “Ανατριχιαστικό” και “Έγκλημα κατά της ανθρωπότητας”.
Η Hillary Clinton και η Γραμματέας Υγείας και Ανθρωπίνων Υπηρεσιών Kathleen Sebelius, σε ένα από κοινού ανακοινωθέν, δήλωσαν πως: “Παρά το γεγονός ότι αυτά τα γεγονότα συνέβησαν περισσότερα από 64 χρόνια πριν, είμαστε εξοργισμένες που η εν λόγω κατακριτέα έρευνα έχει συμβεί υπό το πρόσχημα της δημόσιας υγείας...”. “...Μετανιώνουμε βαθύτατα για το ότι το γεγονός αυτό συνέβη, και απολογούμαστε σε όλα τα άτομα που επλήγησαν από τέτοιες αποτρόπαιες ερευνητικές πρακτικές».
Οι συγγνώμες δεν φτάνουν κατά διάνοια να αλλάξουν την ιστορία. Ούτε μειώνουν την κεντρική πολιτική ευθύνη των ΗΠΑ για αυτούς τους πειραματισμούς.
Ο Mark Siegler, διευθυντής του κέντρου Maclean για την Κλινική Ιατρική Δεοντολογία στην ιατρική σχολή του πανεπιστήμιου του Σικάγο, φαίνεται να έχει συνειδητοποιήσει πολύ καλύτερα το τι ακριβώς σήμαινε το πείραμα της Γουατεμάλα: “Είναι σοκαριστικό... πολύ χειρότερο από την Tuskegee... Αποτελεί ειρωνεία... όχι είναι χειρότερο από αυτό, είναι απεχθές, το ότι την ίδια περίοδο που οι ΗΠΑ δίωκαν Ναζί γιατρούς για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, η κυβέρνηση των ΗΠΑ υποστήριζε έρευνα που έθετε ανθρώπινα υποκείμενα σε τεράστιους κινδύνους”6
O Siegler φυσικά ξεχνάει το γεγονός ότι την ίδια περίοδο “που οι ΗΠΑ δίωκαν Ναζί γιατρούς για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας”, οι ΗΠΑ παρείχαν ασυλία και μέλλον σε Ιάπωνες και Ναζί επιστήμονες, ενσωματώνοντας τους σε ερευνητικά προγράμματα...
Η τρέλα της εξουσίας δεν αναγνωρίζει ούτε ιδεολογίες ούτε δεοντολογίες αλλά κρύβεται πίσω από αυτές. Όταν η μάσκα ενίοτε πέφτει, τότε μόνο αντιλαμβανόμαστε τις φρίκες που η εξουσία μπορεί να παράγει. Και όπως και να το κάνουμε, η ιατρική είναι εξουσία
Οι εγκληματικοί ιατρικοί πειραματισμοί δεν σταμάτησαν με την ήττα των Ναζί και των συμμάχων τους. Δε σταμάτησαν ποτέ. Πιθανόν να συμβαίνουν ακόμη και τώρα σε ανυπεράσπιστους και ανυποψίαστους ανθρώπους. Για μερικούς από αυτούς δε θα μάθουμε ποτέ. Για κάποιους από αυτούς ίσως έχουμε την ευκαιρία να μάθουμε σύντομα. Για κάποιους άλλους θα μάθουμε μετά από 40-50-60 χρόνια, όπως έγινε με την περίπτωση της Tuskegee και της Γουατεμάλα, όταν θα ναι βολικότατα πολύ αργά για να διορθώσουμε το κακό που συμβαίνει και να τιμωρήσουμε τους εγκληματίες.
Η εξουσία έχει πάντα τον τρόπο της να μην της αποδίδονται ευθύνες για τα δηλητήρια που ενίοτε παράγει. Ας βρούμε λοιπόν το αντίδοτο.
1http://agriazwa.blogspot.com/2010/12/pfizer.html
4http://www.nytimes.com/2010/10/02/health/research/02infect.html?_r=1
5 ibid
6 ibid
