Η τρομοκρατική διαταραχή, Πάσχος Μανδραβέλης, Καθημερινή 28-11-2010
.............
Στην καθημερινή γλώσσα αποκαλούμε αυτούς τους ανθρώπους “φανατικούς”. Oι ψυχίατροι, όμως, έχουν τον δικό τους, λιγότερο φορτισμένο όρο. Λένε ότι αυτοί οι άνθρωποι με την παθιασμένη συμπεριφορά έχουν κάποια “υπερεκτιμημένη ιδέα”. Aυτή η εννοιολογική διαφοροποίηση έγινε τον 19ο αιώνα από τον Γερμανό ψυχίατρο Καρλ Βερνίκε.
»Mια “υπερεκτιμημένη ιδέα” είναι σκέψη που πολλοί μπορεί να μοιράζονται σε μια κοινωνία ή πολιτισμό, αλλά στον ασθενή υπάρχει με μεγάλη συναισθηματική ένταση, τόσο που να δημιουργούνται κυρίαρχες συμπεριφορές. Mια “υπερεκτιμημένη ιδέα” διαφέρει από την παραίσθηση, επειδή οι παραισθήσεις είναι λανθασμένες ιδέες που έχει μόνο ο ασθενής, ενώ η “υπερεκτιμημένη ιδέα” αναπτύσσεται από προκαταλήψεις και πιστεύω που μοιράζονται πολλοί. H υπερεκτιμημένη ιδέα διαφέρει επίσης από τις εμμονές, γιατί αν και κυριαρχεί στο μυαλό (όπως και οι εμμονές) το υποκείμενο δεν αντιμάχεται την υπερεκτιμημένη ιδέα, αλλά αντίθετα την απολαμβάνει, τη μεγεθύνει και την υπερασπίζεται. Στην πραγματικότητα η ιδέα εκρήγνυται στο μυαλό του υποκειμένου, κυριαρχεί όλο και περισσότερο, γίνεται πιο επεξεργασμένη και λιγότερο δεκτική αλλαγής.
"H πλέον σύγχρονη κλινική διαταραχή που ξεπηδά από μια υπερεκτιμημένη ιδέα είναι νευρική ανορεξία. Οσες υποφέρουν από αυτή την ασθένεια ξεκινούν από μια κοινή στην κοινωνία μας ιδέα (όσο πιο αδύνατος, τόσο καλύτερα) και τη μεγεθύνουν σε υποχρέωση, τόσο κυρίαρχη που πεθαίνουν από την πείνα... Ολες οι θεραπευτικές προσπάθειες να διορθωθεί αυτή η συμπεριφορά είτε για την απομάκρυνση αυτής της ιδέας είτε με την αποκάλυψη της ρίζας της, αποτυγχάνουν, επειδή η υπερεκτιμημένη ιδέα (κανείς δεν είναι όσο αδύνατος χρειάζεται) αντιστέκεται στα λογικά επιχειρήματα και τους συμβιβασμούς...». «Πριν από το 1975», γράφει ο Πολ Μακχιού, «οι ψυχίατροι (που κούραραν τους ασθενείς με καταστροφικές συμπεριφορές όπως ανορεξία, αλκοολισμό, και σεξουαλικές διαταραχές) πίστευαν ότι πρέπει πρώτα να βρουν τις ψυχολογικές ρίζες αυτών των συμπεριφορών, αποκαλύπτοντας τη σημασία που έχουν στις ψυχικές συγκρούσεις των ασθενών. Πίστευαν ότι αν κατόρθωναν να αναλύσουν αυτές τις συγκρούσεις η ανώμαλη συμπεριφορά θα εξασθένιζε. Aυτή η προσέγγιση απέτυχε. Για παράδειγμα: τα θεραπευτικά προγράμματα για ανορεξία που αδιαφορούσαν για την αποτυχία των ασθενών να φάνε ενώ έψαχναν το νόημα πίσω από αυτές τις συμπεριφορές είχαν ποσοστά θανάτου των ασθενών 10-15%. Oι αλκοολικοί συνέχιζαν να πίνουν, οι σεξομανείς συνέχισαν τις σεξουαλικές επιθέσεις, ενώ οι γιατροί ισχυριζόταν ότι έφταναν στην κατανόηση των προβλημάτων τους... Aυτή η εμπειρία δίδαξε στους ψυχιάτρους ότι η συμπεριφορά, από τη στιγμή που θα ξεκινήσει αυτοσυντηρείται. Oι ανορεξικοί αρέσκονται να βλέπουν το βάρος και το μέγεθος των ρούχων τους να μικραίνει συνεχώς. Oι αλκοολικοί, οι ναρκομανείς και οι σεξομανείς παίρνουν άμεση ευχαρίστηση που ενισχύει την συνέχιση της συμπεριφοράς τους.
»Tο ίδιο είναι αληθές και με τους τρομοκράτες. H συμπεριφορά τους συντηρείται από τις συνέπειές της, ειδικά από τη δημοσιότητα που αποκτούν οι τρομοκράτες και οι ιδέες τους. O “Γιούναμπόμπερ” σιχαινόταν να χάσει τα φώτα της δημοσιότητα από τον Τίμοθι Μακβέι και γι’ αυτό σκότωσε δύο ανθρώπους αμέσως μετά τη βομβιστική επίθεση στην Oκλαχόμα... Aν και οι τρομοκράτες της 11ης Σεπτεμβρίου πέθαναν κατά τη διάρκεια της επίθεσής τους, ήταν σίγουροι πως θα είχαν παγκόσμια δημοσιότητα για τις πράξεις τους. H επιτυχία τους προκάλεσε χορούς σε κάποιες αραβικές πόλεις και πολλούς εθελοντές, πολύ περισσότερους απ’ ό,τι οι “βαθιές αιτίες” της τρομοκρατίας, όπως είναι η φτώχεια ή η οργή για το Iσραήλ...».
Mε δεδομένο ότι οι καταστροφικές συμπεριφορές αυτοσυντηρούνται και διογκώνονται με κάθε επιτυχία τους, ο καθηγητής Ψυχιατρικής Πολ Μακχιού, θεωρεί ότι πρώτος στόχος πρέπει να είναι το σταμάτημα της τρομοκρατικής συμπεριφοράς με κάθε μέσο. «Aν θεωρήσουμε ότι η τρομοκρατία είναι “μέρος της ζωής” τότε τη συντηρούμε».
«Σταματήστε πρώτα τη συμπεριφορά και μετά, αφού εξασφαλιστεί η ειρήνη, μπορείτε να ασχοληθείτε με τα υπόγεια αίτια. Eίναι πολύ πιθανό να βρείτε ότι πολλές από τις αιτιολογίες που τώρα προσφέρονται για την τρομοκρατία, είναι στην ουσία απόπειρες ορθολογικοποίησης που στόχο έχουν να δικαιολογήσουν τις τρομοκρατικές πράξεις. Δεν χρειάζεται να ξοδέψουμε χρόνο προσπαθώντας να αλλάξουμε την άποψη που έχουν οι τρομοκράτες για μας και τους σκοπούς μας. Aυτοί οι άνθρωποι έχουν υπερεκτιμημένες ιδέες που δεν προσεγγίζονται με λογικά επιχειρήματα και πειθώ. H συμπεριφορά τους θα συνεχιστεί μέχρι να συλληφθούν ή να πεθάνουν...» ....
«Νέοι άνδρες γεμάτοι τεστοστερόνη, αρκετά άσχημοι για να βρουν γυναίκα σ’ αυτόν τον κόσμο μπορεί να απελπιστούν αρκετά, ώστε να ψάξουν για τις 72 παρθένες στον άλλο κόσμο. »Είναι μακροχρόνια προσπάθεια, αλλά μπορεί να πιάσει. Πρέπει να τους πάρετε νέους. Ταΐστε τους με μια συνολική και αυτο-αποδεικνυόμενη μυθολογία, έτσι ώστε το μεγάλο ψέμα να μοιάζει λογικοφανές. Δώστε τους ένα ιερό βιβλίο και αναγκάστε τους να το μάθουν απ’ έξω... (Για τη βοήθειά σας) υπάρχει ένα έτοιμο σύστημα ελέγχου της σκέψης που τιμάται ανά τους αιώνες και παραδίδεται από γενιά σε γενιά. Εκατομμύρια άτομα έχουν μεγαλώσει μ’ αυτό. Ονομάζεται θρησκεία και για λόγους που δεν έχουν γίνει κατανοητοί μέχρι σήμερα οι περισσότεροι άνθρωποι το αποδέχονται. Τώρα, το μόνο που χρειάζεστε είναι να βρείτε μερικά από τα γεμάτα θρησκεία κεφάλια και να τους δώσετε μαθήματα αεροπλοΐας.
»Είναι γελοία η επιχειρηματολογία μου; Μήπως μετατρέπω σε κοινοτοπία το άφατο κακό; Δεν είναι στις προθέσεις μου, οι οποίες είναι σοβαρές και ξεπηδούν από βαθιά θλίψη και μεγάλη οργή. Προσπαθώ να στρέψω την προσοχή των ανθρώπων στον ελέφαντα ο οποίος βρίσκεται στο μέσον του δωματίου κι όλοι μας είμαστε πολύ ευγενικοί ή υπερβολικά ευλαβείς να επισημάνουμε. Αυτός ο ελέφαντας είναι η θρησκεία συν το απαξιωτικό αποτέλεσμα που έχει στην ανθρώπινη ζωή. Δεν εννοώ την απαξίωση της ζωής των άλλων, αλλά την απαξίωση της ζωής του καθενός. Η θρησκεία διδάσκει την επικίνδυνη ανοησία ότι ο θάνατος δεν είναι το τέλος. »Αν ο θάνατος θεωρηθεί τελειωτικός, κάποιος ορθολογικά πράττων θα έχει υψηλή εκτίμηση στη ζωή του και θα διστάσει να τη θέσει σε κίνδυνο. Αυτό κάνει τον κόσμο ασφαλέστερο μέρος, όπως κι ένα αεροπλάνο είναι πιο ασφαλές αν ο αεροπειρατής θέλει να επιβιώσει. Στο άλλο άκρο, αν ένας ικανός αριθμός ανθρώπων πεισθεί, από τους ιερείς τους, ότι ο μαρτυρικός θάνατος είναι αντίστοιχο με το πάτημα ενός κουμπιού που θα μας στείλει σε ένα άλλο σύμπαν, τότε ο κόσμος γίνεται εξαιρετικά επικίνδυνο μέρος. Ειδικά αν αυτοί οι άνθρωποι πιστέψουν ότι το άλλο σύμπαν είναι μια παραδεισένια διαφυγή από τα προβλήματα του πραγματικού κόσμου...».
| A Psychiatrist Looks at Terrorism,
Paul McHugh, 30 November 2001, The Weekly Standard
In everyday speech, we call such people "fanatics." Psychiatrists, however, have their own, less loaded term. They say that people with this passionate attitude have an "overvalued idea." This conceptual distinction in mental life was first made by the late-19th-century German psychiatrist Carl Wernicke.
An overvalued idea is a thought shared with others in a society or culture but in the patient held with an intense emotional commitment capable of provoking dominant behaviors in its service. An overvalued idea differs from a delusion in that delusions are false ideas unique to the possessor, whereas overvalued ideas develop from assumptions and beliefs shared by many others. An overvalued idea differs, too, from an obsession in that, although it dominates the mind as an obsession does, the subject does not fight an overvalued idea but instead relishes, amplifies, and defends it. Indeed the idea fulminates in the mind of the subject, growing more dominant over time, more refined, and more resistant to challenge.
The major contemporary clinical disorder prompted by an overvalued idea is anorexia nervosa. Patients suffering from this illness take an idea common among young women in our society--thinner is better--and amplify it into a commitment so dominant that they starve themselves..." All therapeutic attempts to correct the behavior by dissuading her of this idea or uncovering its root cause fail, because the overvalued idea--one cannot be too thin--resists logical argument and compromise. Only stopping the behavior--which may require bringing the patient under 24 hour supervision--can lead the anorexic to recover.
Before about 1975, psychiatrists treating patients with destructive behaviors such as anorexia, alcoholism, and sexual disorders believed that one should first find the psychological roots of these behaviors by uncovering their meaning in the patient's mental conflicts. They thought that if these meaningful conflicts could be resolved, the abnormal behavior would wither away. This approach failed. Treatment programs for anorexia, for example, that ignored the failure to eat while attending to its meaning had death rates of between 10 percent and 15 percent of their patients. Alcoholics continued to drink, sex offenders to offend, even while their psychiatrists claimed to be reaching an understanding of their problems.
This experience taught psychiatrists that behavior, once begun, maintains itself. Anorexics like to see their weight and dress size steadily shrink. Alcoholics, drug addicts, and sex offenders get immediate pleasurable reinforcement to continue their activities.
The same is true of terrorists: Their behavior is maintained by its consequences, especially the publicity that draws attention to the terrorist and his ideas. The Unabomber hated to be pushed off center stage by Timothy McVeigh and so killed two more people right after the Oklahoma City bombing. Jack Kevorkian started videotaping his killings for CBS TV when Michigan ceased bringing him to court. Although the September 11 terrorists died in their assault, they were sure of worldwide publicity for their actions and their views. Their success brought dancing to the streets in certain Muslim cities and recruits to their war against America--far more recruits than any "root cause" of terrorism, such as poverty or anger at Israel, had brought.
...because terrorism, like every other behavior, grows with its performance... preventing terrorist events must be our prime aim... To accommodate ourselves to it as a "fact of life" is to sustain it.
Stop the behavior first, and then, once peace is restored, we can deal with underlying issues. We will very likely find that many of the justifications now offered for terrorism were only rationalizations intended to excuse it. But we need not waste our energies trying to change the opinions of terrorists about us and our aims. These people, like the Unabomber and Jack Kevorkian, have overvalued ideas that are inaccessible to argument and persuasion. Their behavior will continue unless they are captured or killed.
Πηγή: Religion's misguided missiles, Richard Dawkins, 15 September 2001, The Guardian
testosterone-sodden young men too unattractive to get a woman in this world might be desperate enough to go for 72 private virgins in the next.
It's a tall story, but worth a try. You'd have to get them young, though. Feed them a complete and self-consistent background mythology to make the big lie sound plausible when it comes. Give them a holy book and make them learn it by heart. Do you know, I really think it might work. As luck would have it, we have just the thing to hand: a ready-made system of mind-control which has been honed over centuries, handed down through generations. Millions of people have been brought up in it. It is called religion and, for reasons which one day we may understand, most people fall for it (nowhere more so than America itself, though the irony passes unnoticed). Now all we need is to round up a few of these faith-heads and give them flying lessons.
Facetious? Trivialising an unspeakable evil?That is the exact opposite of my intention, which is deadly serious and prompted by deep grief and fierce anger. I am trying to call attention to the elephant in the room that everybody is too polite - or too devout - to notice: religion, and specifically the devaluing effect that religion has on human life. I don't mean devaluing the life of others (though it can do that too), but devaluing one's own life. Religion teaches the dangerous nonsense that death is not the end.
If death is final, a rational agent can be expected to value his life highly and be reluctant to risk it. This makes the world a safer place, just as a plane is safer if its hijacker wants to survive. At the other extreme, if a significant number of people convince themselves, or are convinced by their priests, that a martyr's death is equivalent to pressing the hyperspace button and zooming through a wormhole to another universe, it can make the world a very dangerous place. Especially if they also believe that that other universe is a paradisical escape from the tribulations of the real world. ...
|
