Βιβλία: "Τι δεν σας λένε οι γιατροί"

Το συλλογικό αυτό έργο, στη δημιουργία του οποίου, πέρα από τους δύο κύριους συγγραφείς του, συνέβαλαν αναγνωρίσιμες προσωπικότητες του εναλλακτικού χώρου ξεκίνησε στο μεσοδιάστημα της γραφής ενός άλλου πολύ σκληρότερου και ακόμη αδημοσίευτου βιβλίου μου, τις "Θανάσιμες θεραπείες". Το βιβλίο αυτό απάντησε στην ανάγκη μου να αντιμετωπίσω την ιστορική φρίκη που η ιατρική και οι εκτροπές της έχουν προκαλέσει. Τον πόνο, τον εξευτιλισμό και το θάνατο δισεκαττομυρίων ανθρώπινων υπάρξεων κατά τη διάρκεια αυτού και κυρίως του προηγούμενου αιώνα.

Μέσα σε αυτήν απελπισία λοιπόν γεννήθηκε ένα βιβλίο που ελπίζω ότι έχει όχι μόνο τη φιλοδοξία αλλά και την επάρκεια πέρα από την άσκηση κριτικής να δώσει κάποιες λύσεις. Όχι τις απόλυτες, όχι τις τελικές, όχι τις αδιαμφησβήτητες αλλά σίγουρα κάποιες λύσεις. Στο βιβλίο αυτό θα μάθετε ανάμεσα σε πολλά άλλα το πως φάρμακα περνάνε από τα φίλτρα των κλινικών δοκιμών προκαλώντας ιατρογενής καταστροφές, το γιατί η ίδια η μεθοδολογία των κλινικών δοκιμών είναι εσφαλμένη, το πως η ψυχιατρική διαρκώς συρρικνώνει τον ορισμό του φυσιολογικού εφευρίσκοντας ευφάνταστες ψυχικές νόσους, το τι συμβαίνει πραγματικά με τα εμβόλια και το τι πραγματικά λένε οι ερευνητές του χώροου κεκλεισμένων των θυρών.

Το βιβλίο είναι μια δοκιμασία από την οποία θα βγείτε δυνατότεροι και περισσότερο προετοιμασμένοι για τις εξελίξεις που δρομολογούνται στο χώρο της δημόσιας υγείας παγκοσμίως

Αποσπάσματα

α) Τι δε σας λένε οι γιατρoί για το φαινόμενο Placebo, τον αγνοημένο θρίαμβο του μυαλού.

Ένας από τους περισσότερο συνηθισμένους όρους που χρησιμοποιείται από την ιατρική ορολογία είναι το φαινόμενο placebo. Ο κύριος λόγος που αυτό συμβαίνει είναι γιατί το placebo χρησιμοποιείται σε μελέτες και δοκιμές φαρμάκων, σε ομάδες ελέγχου, προκειμένου να εκτιμηθεί η αποτελεσματικότητα καινούριων φαρμάκων. Τι είναι όμως ακριβώς αυτό το φαινόμενο και ποιες οι συνέπειες του στο ντετερμινιστικό οικοδόμημα της δυτικής ιατρικής;

Πολύ συχνά ο όρος placebo κακοποιείται από επαγγελματίες της υγείας προκειμένου να περιγράψει μια ¨απάτη¨ ή ¨πλάνη¨. Το placebo όμως σε καμιά περίπτωση δεν αφορά ένα παραπλανητικό, ανωφελές ή κακοποιό φαινόμενο κι είναι ανεξάρτητο από τις προθέσεις απατεώνων ή επαγγελματιών υγείας. Το placebo είναι ένα αυθύπαρκτο, πολύ πραγματικό φαινόμενο που αναφέρεται σε ανερμήνευτες και αδικαιολόγητες από το υπάρχον θεωρητικό πλαίσιο θεραπείες ή βελτιώσεις υγείας που επέρχονται μετά από χορήγηση μη δραστικών ουσιών στον ασθενή, βελτιώσεις δηλαδή που προκαλούνται από τον ίδιο τον ασθενή και όχι από το θεραπευτικό μέσο.

Σε πολλές δοκιμές φαρμάκων οι κατασκευαστές περίλυποι ανακαλύπτουν ότι το σκεύασμα τους δεν είναι περισσότερο αποτελεσματικό για τη θεραπεία μιας κατάστασης από το placebo. Αυτό σε καμιά περίπτωση δεν σημαίνει ότι το φαινόμενο placebo αναφέρεται σε μια μηδενική ανταπόκριση του ανθρώπινου οργανισμού. Το αντίθετο. Το placebo δηλώνει ένα μη χημικό ερέθισμα ή δράση που κινητοποιεί τον ανθρώπινο οργανισμό προς μια θεραπευτική πορεία. Το φαινόμενο placebo κινείται δηλαδή σε ένα φάσμα που επεκτείνεται από τα πεδία της υποβολής έως τα ανεξιχνίαστα πεδία της αυτοθεραπείας και της θεραπευτικής δύναμης της πίστης.

Με λίγα λόγια το φαινόμενο placebo αναφέρεται σε μια βελτίωση της υγείας του ασθενή που πυροδοτείται όχι από τη θεραπευτική δράση μιας ουσίας ή μιας ιατρικής επέμβασης αλλά από τη θεραπευτική πρόθεση και μόνο. Για παράδειγμα, αν πάρουμε δύο ομάδες ασθενών με πονοκέφαλο και χορηγήσουμε στην μια ομάδα ένα φάρμακο για το πονοκέφαλο και στην άλλη ζαχαρόπηκτα δισκία που δεν περιέχουν καμία απολύτως φαρμακευτική ή άλλως δραστική ουσία, θα διαπιστώσουμε σε ότι ένα σημαντικό ποσοστό (30-60%) των ασθενών που πήραν τα ¨πλαστά¨, ανενεργά χάπια, μετά την πλασματική θεραπεία, ο πονοκέφαλος ¨θαυματουργά¨ υποχωρεί. Αυτή ακριβώς η αδικαιολόγητη θεραπεία είναι το placebo.

Μύθοι και πραγματικότητα.

Πολλοί έσπευσαν να περιγράψουν το placebo ως ένα καθαρά ψυχολογικό φαινόμενο. Το placebo σύμφωνα με κάποιους αφορά μια υποκειμενική κατάσταση όπου ο ασθενής, πεπεισμένος για την αποτελεσματικότητα της θεραπείας, αντιλαμβάνεται πολύ αμυδρότερα ή ασθενέστερα τα συμπτώματά του, χωρίς ουσιαστικά να έχει βελτιωθεί το επίπεδο υγείας του. Χωρίς δηλαδή να έχει βελτιωθεί η υγεία του ασθενούς, εκείνος δίνει λιγότερη σημασία στον πόνο και στα συμπτώματα που η ασθένεια του προκαλεί, νιώθοντας έτσι περισσότερο υγιής και ωφελημένος από την πλασματική θεραπεία. Φτάνει όμως η υποκειμενικότητα του ασθενή και των συμπτωμάτων του για να ερμηνεύσει το φαινόμενο placebo; Η απάντηση είναι απόλυτη: όχι. Αν και στο φαινόμενο υπεισέρχονται υποκειμενικοί παράγοντες το ίδιο το φαινόμενο αποτελεί μια αντικειμενική, περιγράψιμη και ποσοτικά μετρήσιμη πραγματικότητα. Το φαινόμενο placebo αναφέρεται σε ένα διαφορετικό θεραπευτικό μηχανισμό που ενυπάρχει στον ανθρώπινη οργανισμό, κινητοποιείται από την πρόθεση ή την πίστη στη δυνατότητα θεραπείας και υπονοεί βιοχημικές αντιδράσεις και αλλαγές του οργανισμού στο ερέθισμα της θεραπευτικής πρόθεσης ή πεποίθησης.
Το φαινόμενο placebo μπορεί να έχει και αντίθετα αποτελέσματα. Με τη χορήγηση δηλαδή μιας φαρμακολογικά ανενεργούς ουσίας επέρχεται ορισμένες φορές μια αναπάντεχη επιδείνωση υγείας. Μια επιθεώρηση 109 διπλών-τυφλών μελετών υπολόγισε ότι το 19% όσων έπαιρναν placebo εκδήλωσαν το φαινόμενο nocebo, μια αναπάντεχη δηλαδή επιδείνωση υγείας 1.
Σε ένα πείραμα, οι πειραματιστές δήλωσαν (ψευδώς) στους εθελοντές που συμμετείχαν πως ηλεκτρικό ρεύμα θα περνούσε από το κρανίο τους. Αν και ηλεκτρικό ρεύμα δεν υπήρχε, 70% των εθελοντών (οι οποίοι ήταν φοιτητές ιατρικής) παραπονέθηκαν μετά το πείραμα για πονοκεφάλους2.
Ως placebo ή nocebo μπορεί να θεωρηθεί οποιαδήποτε συνθήκη ή δράση δεν έχει φαρμακολογικό αποτέλεσμα. Σε μια ομάδα ασθενών με καρωτιδική αθηροσκλήρωση η εξέλιξη και η πρόγνωση της νόσου επιβαρυνόταν όταν η ψυχολογική υγεία των ασθενών ήταν άσχημη (απελπισία ή και κατάθλιψη). Σε μια άλλη ομάδα ασθενών με καρωτιδική αθηροσκλήρωση, η πρόγνωση και η εξέλιξη της νόσου επιβαρυνόταν όχι μόνο από αισθήματα απελπισίας αλλά και από αισθήματα εχθρότητας 3. Σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο η αίσθηση της απελπισίας αποτελούσε καθοριστικό παράγοντα κινδύνου4. Κοινωνική απομόνωση, εργασιακό άγχος και αισθήματα εχθρότητες αποτελούσαν πρόσθετους παράγοντες κινδύνου5. Η θετική ή αρνητική σκέψη φαίνεται πως είναι καθοριστικός παράγοντας σε κάθε θεραπεία, ίσως σημαντικότερος ακόμα και από την ιατρική παρέμβαση. 6
Η λειτουργία του nocebo που προκαλείται σε καταστάσεις με αρνητική θεραπευτική προσδοκία ή σε μια γενικότερη αρνητική ψυχολογική κατάσταση φαίνεται πως έχει ένα βιολογικό υπόστρωμα. Σε μια μικρή προοπτική μελέτη συμμετείχαν 15 άντρες που οι σύζυγοι τους έπασχαν από καρκίνωμα μαστού. Μετά το θάνατο των συντρόφων τους, οι άντρες περιέπεσαν σε βαθιά θλίψη η οποία με τη σειρά της φαίνεται πως προκάλεσε ανοσοκαταστολή. Τα λεμφοκύτταρα των ανδρών για ένα διάστημα μετά το θάνατο των γυναικών τους αντιδρούσαν εξαιρετικά φτωχά σε μιτωγόνα ερεθίσματα. Η θλίψη είχε προσβάλει το ανοσοποιητικό τους σύστημα. Η ίδια μελέτη πρότεινε πως η θλίψη και η επαγομένη ανοσοκαταστολή σχετιζόταν με υψηλά επίπεδα θνησιμότητας σε αυτήν την ομάδα7.

Η ιστορία ενός θαύματος.

Ο όρος placebo (θα ευχαριστήσω) χρησιμοποιούνταν στην μεσαιωνική προσευχή στην έκφραση ¨Placebo Domino¨ (θα ευχαριστήσω τον Κύριο) και προέρχεται από μια μετάφραση της Βίβλου του πέμπτου αιώνα8.
Κατά το 18ο αιώνα ο όρος άρχισε να χρησιμοποιείται στην ιατρική υποδηλώνοντας σκευάσματα χωρίς καμιά θεραπευτική αξία που δίνονταν παραπλανητικά στους ασθενείς. Ο όρος αρχίζει να μεταλλάσσεται ήδη από το 1920 (Graves) και με ενδιάμεσους σταθμούς μελέτες του 1933 (Evans and Hoyle), του 1937 (Gold, Kwit and Otto) και του 1946 (Jellinek), φτάνει το 1955 να διεκδικεί ένα σημαντικό κομμάτι του θεραπευτικού αποτελέσματος. Ο Henry K. Beecher στο The Powerful Placebo εκτιμά πως το 30% των θεραπευτικών αποτελεσμάτων οφείλονται στη δράση του placebo και όχι σε φάρμακα9.
Σε άλλες μελέτες η επίδραση του φαινομένου placebo έφθασε το 60%. Σε μια πρόσφατη επιθεώρηση 39 μελετών για την αποτελεσματικότητα των αντικαταθλιπτικών, ο ψυχολόγος Guy Sapirstein κατέληξε πως τα θεραπευτικά οφέλη σε σχέση με την κατάθλιψη οφείλονταν κατά 50% στο φαινόμενο placebo και μόλις κατά ένα φτωχό 27% στην φαρμακευτική δράση αντικαταθλιπτικών όπως η φλουοξετίνη (Prozac), η σερταλίνη (Zoloft) και η παροξετίνη (Paxil). Τρία χρόνια αργότερα ο Sapirstein μαζί με έναν άλλο ψυχολόγο, τον Irving Kirsch, επεξεργάζονται τα δεδομένα 19 διπλών-τυφλών κλινικών μελετών για τη θεραπεία της κατάθλιψης και καταλήγουν σε ένα ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό θεραπευτικών αποτελεσμάτων που αποδίδονται στο φαινόμενο placebo: 75%!!!10
Αυτά τα τρομακτικά ποσοστά προκάλεσαν αντιδράσεις από τον ιατρικό κόσμο. Οι Hrobjartsson and Götzsche (2001 και 2004) αμφισβήτησαν την αποτελεσματικότητα του φαινομένου αποδίδοντας το σε υποκειμενικούς παράγοντες. Για πολλούς το placebo δεν μπορούσε να έχει βιολογικά παρά μόνο ψυχολογικά αποτελέσματα. Η ψυχολογική διάσταση του είναι αδιαμφισβήτητη. Σε δύο μελέτες που έγιναν πάνω σε φοιτητές ιατρικής όπου χορηγήθηκαν αποκλειστικά placebos, το placebo έδειξε να επηρεάζεται από την αντίληψη του αντικειμένου σε σχέση με την εφαρμοζόμενη θεραπεία: δύο χάπια placebo ήταν αποτελεσματικότερα από ένα, τα μεγαλύτερα χάπια ήταν αποτελεσματικότερα από τα μικρότερα και οι ενέσεις πιο αποτελεσματικές από τα χάπια11.
Με λίγα λόγια, το φαινόμενο placebo διαμορφώνεται σε σχέση με το προσωπικό συμβολικό σύμπαν του ασθενή. Προτού η απάντηση placebo συμβεί, η ανθρώπινη αντίληψη έχει ερμηνεύσει την εφαρμοζόμενη θεραπεία και έχει προετοιμάσει μια συγκεκριμένη αντίδραση του οργανισμού προς αυτήν. Σε μια θεραπεία λοιπόν φαίνεται πως εκτός από τα χημικά σήματα, υπάρχουν και άλλα σήματα που κινητοποιούν τον οργανισμό προς μια θεραπευτική απάντηση. Πριν τη θεραπεία υπάρχει η ερμηνεία της, όχι μόνο σε συνειδητό επίπεδο αλλά ίσως και σε ένα επίπεδο ασυνείδητο-συμβολικό.
Κατά πόσο όμως μια αντίδραση placebo μπορεί να ξεφύγει από τα πλαίσιο της καθαρά υποκειμενικής, ψυχολογικής ανταπόκρισης και να σωματοποιηθεί παράγοντας βιολογικά αποτελέσματα;
Ένα από τα περισσότερο δραματικά περιστατικά σε σχέση με το φαινόμενο placebo περιγράφηκε τη δεκαετία του πενήντα. Στις αρχές της δεκαετίας, ένα φάρμακο, το Krebiozen, υποσχόταν την τελική λύση στον καρκίνο. Ένας ασθενής, με όγκους σε όλο του το σώμα και με συλλογή υγρού στους πνεύμονες που απαιτούσε τη συχνή χρήση μάσκας οξυγόνου, έμαθε για το θαυματουργό φάρμακο και παρακάλεσε το γιατρό του που συμμετείχε στην έρευνα για το Krebiozen να του χορηγήσει το φάρμακο. Ο γιατρός το έκανε και ο ασθενής παρουσίασε μια θαυματουργή βελτίωση υγείας. Οι όγκοι του "λιώσαν" και ο ασθενής μπορούσε πλέον να συνεχίσει μια σχεδόν φυσιολογική ζωή. Μόλις όμως ο ασθενής διάβασε δημοσιεύματα που περιέγραφαν το Krebiozen ως μη αποτελεσματικό σε σχέση με τον καρκίνο, υποτροπίασε. Οι όγκοι του επανήλθαν. Ο γιατρός του, βλέποντας την δραματική επιδείνωση της υγείας του ασθενούς, κατέφυγε σε ένα τέχνασμα με μάλλον παρηγορητική λογική: μίλησε στον ασθενή του για ένα νέο σκεύασμα Krebiozen, πολύ πιο δυνατό από το προηγούμενο. Αντί για αυτό το ανύπαρκτο Krebiozen, ο γιατρός χορήγησε στον ασθενή αποσταγμένο νερό, μια καθαρά placebo θεραπεία δηλαδή. Ο ασθενής επανήλθε πλήρως και για δύο μήνες παρέμενε λειτουργικός μέχρι που οι υπεύθυνοι φορείς ανακοίνωσαν τελεσίδικα την αναποτελεσματικότητα του Krebiozen. Αυτή ήταν και η χαριστική βολή για τον ασθενή. Μέσα σε λίγες μέρες ο ασθενής κατέληξε12.
Όσο δραματική και αν είναι αυτή η ιστορία, κανένα μεμονωμένο περιστατικό θεραπείας δεν μπορεί να καταδείξει μια θεραπεία ως αποτελεσματική ή όχι. Για αυτό το λόγο χρησιμοποιούνται στατιστικές μελέτες και όχι προσωπικές μαρτυρίες. Μελέτες που να υποδηλώνουν ότι το placebo μπορεί να έχει όχι μόνο ψυχολογικά αλλά και σωματικά συμπτώματα. Μια τέτοια μελέτη έγινε το 1997 σε υποκείμενα με καλοήθη υπερπλασία του προστάτη. Η ομάδα ασθενών που πήραν placebo όχι μόνο ένιωθαν ανακούφιση από τα συμπτώματα αλλά είχαν σε ορισμένες περιπτώσεις και καλύτερη λειτουργία του ουροποιητικού τους συστήματος13.
Το placebo έχει επίσης αναφερθεί και ως βρογχοδιασταλτικό σε μελέτη με ασθματικά υποκείμενα ή μπορεί να έχει την ακριβώς αντίθετη δράση, την καταστολή του αναπνευστικού, ανάλογα με την περιγραφή της δράσης του από τους ερευνητές14.
Το placebo αποδείχθηκε πάρα πολύ αποτελεσματικό και σε τροφικές αλλεργίες. Λόγω αυτής του της ικανότητας το placebo αποδείχθηκε αποτελεσματικό και στην χρηματιστηριακή καταβαράθρωση εταιριών βιοτεχνολογίας. Η εταιρία Peptide Therapeutics είχε στα σκαριά ένα εμβόλιο για την τροφική αλλεργία. Όταν το πειραματικό εμβόλιο έφτασε στο στάδιο των κλινικών δοκιμών, ο αντιπρόσωπος της εταιρίας διατράνωσε πως το εμβόλιο ήταν αποτελεσματικό σε ένα ποσοστό της τάξης του 75%, ποσοστό που είναι συνήθως υπεραρκετό για να καταδείξει τη θεραπευτική ωφελιμότητα μιας ουσίας. Τα χαρμόσυνα νέα όμως δεν διάρκεσαν πολύ. Η ομάδα ελέγχου που λάμβανε placebo είχε το ίδιο θεαματικά αποτελέσματα. 7 στους 10 ασθενείς που νόμιζαν ότι λάμβαναν τη φαρμακευτική ουσία όταν στην ουσία έπαιρναν το ανενεργό placebo απαλλάχθηκαν από τις τροφικές τους αλλεργίες. Η μετοχή της εταιρίας έπεσε κατά 33%. Το placebo είχε δημιουργήσει ένα φαινόμενο nocebo στο χρηματιστήριο15. 
Σε μια άλλη περίπτωση, ένα γενετικά σχεδιασμένο φάρμακο για την καρδιά που είχε συγκεντρώσει τις προσδοκίες της παραγωγού εταιρίας Genentech, κατατροπώθηκε από το placebo.
Όπως εύστοχα παρατηρεί η ιστορικός της επιστήμης Anne Harrington, το φαινόμενο placebo συνεχίζει να ¨στοιχειώνει τον οίκο μας της βιομετρικής αντικειμενικότητας¨.
Η φαρμακομιμητική δράση του placebo μπορεί να φτάσει σε σημείο ώστε να μιμείται ακόμη και τις παρενέργειες των φαρμάκων. Στην έρευνα του 1997 σε ασθενείς με καλοήθη υπερπλασία του προστάτη, ορισμένοι ασθενείς εμφάνισαν ποικίλες παρενέργειες, από ανικανότητα και μειωμένη σεξουαλικότητα μέχρι ναυτία, διάρροια και δυσκοιλιότητα16. Οι placebo παρενέργειες είναι αρκετά συχνές και περιλαμβάνουν πονοκεφάλους, ναυτίες, εμετούς και μια πληθώρα άλλων συμπτωμάτων17. 
Πόσο μακριά μπορεί να φτάσει όμως η δράση του placebo; Σίγουρα δεν μπορεί να κονταροχτυπηθεί με την ομάδα κρούσης της ιατρικής επιστήμης, τις χειρουργικές επεμβάσεις. Ή μήπως πάλι μπορεί;

Placebo, ο Προκρούστης των ιατρικών μεθόδων.

Το 1939, ένας ιταλός χειρούργος, ο Fiesche, επινόησε μια ευρηματική τεχνική για τη θεραπεία της στηθάγχης. Σκεπτόμενος πως η αυξημένη ροή αίματος στην καρδιά θα λειτουργούσε ευεργετικά για τους ασθενείς μειώνοντας τον πόνο τους, έκανε μικρές τομές στο στήθος τους για να μπορέσει να σχηματίσει κόμβους σε δύο αρτηρίες. Τα τρία τέταρτα των ασθενών παρουσίασαν βελτίωση. Το ένα τρίτο θεραπεύτηκε. Η επέμβαση αυτή έγινε τυπική διαδικασία για τη θεραπεία της στηθάγχης για τα επόμενα περίπου 20 χρόνια. Το 1959 όμως, ένας νεαρός καρδιολόγος, ο Leonard Cobb, έθεσε τη διαδικασία Fiesche σε μια πρωτότυπη δοκιμασία: Εγχείρησε 17 ασθενείς. Στους 8 από αυτούς ακολούθησε την τεχνική Fiesche, στους υπόλοιπους εφτά όμως έκανε μόνες τις μικρές τομές στο στήθος, αφήνοντας τους να πιστεύουν ότι είχαν υποβληθεί στην πλήρη διαδικασία. Τα αποτελέσματα της τεχνικής ήταν αναπάντεχα: Οι εφτά ασθενείς που δεν είχαν ουσιαστικά εγχειριστεί παρουσίασαν την ίδια βελτίωση με την πρώτη ομάδα18. Αυτό ήταν το τέλος της τεχνικής Fiesche και η πρώτη καταγραφή του χειρουργικού placebo. To 1994, o χειρούργος Bruce Moseley, εφάρμοσε σε ένα μικρό δείγμα ασθενών την αποτελεσματικότητα του χειρουργικού placebo. Μοίρασε τους δέκα ασθενής που υπέφεραν από οστεοαρθρίτιδα σε δύο ισάριθμες ομάδες. Οι ασθενείς της πρώτης ομάδας υποβλήθηκαν σε αρθροσκόπηση ενώ στους υπόλοιπους πέντε δεν έγινε καμία απολύτως χειρουργική επέμβαση παρά μόνο μικρές τομές στο γόνατο που έγιναν απλά και μόνο για να έχουν οι ίδιοι την εντύπωση ότι η αρθροσκόπηση έγινε κανονικά. Τα αποτελέσματα ήταν για μια ακόμη φορά εντυπωσιακά. Και οι δύο ομάδες εμφάνισαν περίπου την ίδια εικόνα όσον αφορά όχι μόνο τον πόνο που ένιωθαν αλλά και την κινητικότητα της άρθρωσης. Ο Moseley, εντυπωσιασμένος από τα αποτελέσματα, αποφάσισε να επαναλάβει τη δοκιμή με μεγαλύτερο αριθμό ασθενών που θα του επέτρεπε να βγάλει ασφαλέστερα συμπεράσματα. Η μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2001 συμφωνούσε με τη δοκιμή του 1994: Η αρθροσκόπηση δεν επέφερε βελτιώσεις υγείας σημαντικότερες από την επέμβαση placebo. Το placebo είχε τρυπώσει για τα καλά στα χειρουργεία.
Ίσως η πιο εντυπωσιακή περίπτωση χειρουργικού placebo αναδείχτηκε από μια μελέτη του 2004. Σε μια πρωτοποριακή έρευνα στον τομέα των βλαστοκυττάρων, δοκιμάστηκε η εμφύτευση εμβρυακών ντοπαμινεργικών νευρώνων στον εγκέφαλο ασθενών με νόσο του Parkinson. Τα αποτελέσματα ήταν ενθαρρυντικά μέχρι που συγκρίθηκαν με μια placebo χειρουργική διαδικασία. Τα θεραπευτικά οφέλη από την πειραματική θεραπεία συγκρίθηκαν με αυτά που προέκυψαν σε ασθενείς στο κρανίο των οποίων έγιναν απλά μικρές τομές χωρίς να εμφυτευτούν τα εμβρυακά κύτταρα. Τα θεραπευτικά οφέλη και στις δύο ομάδες ήταν συγκρίσιμα. Το placebo (ανώφελες τομές στο κρανίο ασθενών), ήταν σχεδόν το ίδιο αποτελεσματικό με μια χειρουργική τεχνολογία αιχμής. Όπως οι ίδιοι οι ερευνητές περιγράφουν: "το φαινόμενο placebo ήταν πολύ ισχυρό σε αυτή τη μελέτη"19.
Πως μπορεί απλά και μόνο η θεραπευτική προσδοκία (placebo) να εμφανίζει ισοδύναμα αποτελέσματα με χειρουργικές επεμβάσεις σε καταστάσεις τόσο διαφορετικές όσο η στηθάγχη, η οστεοαρθρίτιδα και η νόσος του Parkinson; Φαίνεται πως ο νους αποτελεί ένα σύστημα ελέγχου για όλες τις διαδικασίες του συμβαίνουν στο σώμα, συμπεριλαμβανομένων και των ασθενειών. Τα βιοχημικά ίχνη αυτής της επίδρασης μόλις έχουν αρχίσει να γίνονται ορατά από τους ερευνητές. Γιατί όπως δείχνουν σύγχρονες έρευνες, το placebo φαίνεται να έχει βιολογική βάση, την έκταση της οποίας μόλις έχουμε αρχίσει να αποτιμούμε.
Ο ερευνητής Fabrizio Benedetti διεξήγε ένα πρωτότυπο πείραμα: προκαλούσε τεχνητά πόνο και στην συνέχεια χορηγούσε μορφίνη ως παυσίπονο. Την τελευταία μέρα του πειράματος αντικατέστησε τη μορφίνη με αλατούχο νερό (placebo). Το νερό λειτουργούσε ως αναλγητικό, ισοδύναμο της μορφίνης.
Ο Benedetti απορημένος αποφάσισε να τροποποιήσει το πείραμα. Όταν μαζί με το νερό χορήγησε και ναλοξόνη, το νερό έχασε την αναλγητική του δράση. Αυτή η πειραματική έκβαση οδήγησε τον Benedetti στο συμπέρασμα ότι το φαινόμενο placebo έχει, τουλάχιστον στην αίσθηση του πόνου, βιοχημική δράση. Η ναλοξόνη μπλοκάρει όχι μόνο τη μορφίνη αλλά και τα ενδογενώς παραγόμενα οπιοειδή του οργανισμού20.
Οι ενδορφίνες, η ύπαρξη των οποίων ανακαλύφθηκε το 1974, είναι οπιοειδή που παράγονται στον οργανισμό και λειτουργούν ως ανταγωνιστές του πόνου. Το πείραμα του Benedetti υπονοούσε ότι το placebo προκαλεί την έκκριση ενδορφινών. Το σύστημα των ενδορφινών είναι εξαιρετικά σύνθετο και διακλαδίζεται σε μια πληθώρα μηχανισμών του οργανισμού.
Το εύλογο ερώτημα που προκύπτει από το πείραμα Benedetti είναι το γιατί οι ενδορφίνες παράγονται όταν ο ασθενής προσδοκεί ότι μέσω μιας παρέμβασης ο πόνος του θα μειωθεί και όχι μόνο όταν ο πόνος είναι υπαρκτός και οι ενδορφίνες ωφέλιμες.
Η υπόθεση Benedetti στηρίχθηκε και από τις έρευνες που έγιναν με τη βοήθεια απεικόνισης μαγνητικού συντονισμού (MRI) αλλά και με τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET) που συσχέτισαν το φαινόμενο placebo με μειωμένη νευρωνική δραστηριότητα σε περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την αντίληψη του πόνου21.
Το σύστημα των ενδορφινών φαίνεται να επηρεάζει τη λειτουργία της καρδιάς αλλά και του αναπνευστικού. Ο Benedetti μελέτησε τη β-αδρεναργική δραστηριότητα της καρδιάς σε σχέση με την προκαλούμενη από placebo αναλγησία. Η καρδιά λειτουργούσε με μειωμένους ρυθμούς παρουσία αναλγητικού placebo. Το αναπνευστικό, κάτω από συνθήκες placebo παρουσίαζε καταστολή22.
Αυτές οι αλληλεπιδράσεις δείχνουν τη ζωτική σημασία και το βαθμό πολυπλοκότητας του συστήματος του πόνου και των ενδορφινών. Ο ερευνητής JK Zubieta που μελέτησε και αυτός την ενδορφινική πτυχή του φαινομένου placebo λέει χαρακτηριστικά για το σύστημα των ενδορφινών: ¨είναι πιθανών ένας μηχανισμός που υπάρχει από την αρχή του χρόνου και μας έχει προσδώσει ανθεκτικότητα και προσαρμοστικότητα¨
Η βιοχημική δράση του placebo ιχνηλατήθηκε τόσο στην περίπτωση της κατάθλιψης αλλά και στη νόσο του Parkinson.
Με τη βοήθεια της τομογραφίας PET, μετρήθηκε ο μεταβολισμός της γλυκόζης σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου σε ασθενείς με κατάθλιψη. Οι αλλαγές του μεταβολισμού του εγκεφάλου κατά το φαινόμενο placebo ήταν παρόμοιες με αυτές που παρήγαγε η λήψη αντικαταθλιπτικών όπως η Φλουοξετίνη23.
Στη νόσο του Parkinson πάλι, υπάρχουν δείκτες και μελέτες ισχυρής βιοχημικής δράσης του placebo. Ένεση placebo(αλατούχο νερό) σε ασθενείς με νόσο του Parkinson προκαλούσε έκκριση ντοπαμίνης σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου τους που ήταν αντίστοιχη με την έκκριση ντοπαμίνης που προκαλούνταν από χορήγηση αμφεταμινών24.
Ο Benedetti και οι συνεργάτες του έδειξαν επίσης ότι το φαινόμενο placebo προκαλούσε μειωμένη δραστηριότητα σε μονούς νευρώνες στον υποθαλαμικό πυρήνα ασθενών με νόσο του Parkinson25.
Το φαινόμενο placebo είναι λοιπόν υπαρκτό, έχει βιοχημική βάση και υποδηλώνει την εποπτική θέση του νου σε θέματα υγείας. Άνθρωποι που θεωρούν ότι έχουν πάρει θεραπεία αλλά ουσιαστικά έχουν λάβει μια πλασματική θεραπεία παρουσιάζουν αναπάντεχες βελτιώσεις υγείας και σε κάποιες περιπτώσεις πλήρεις θεραπείες. Δεν είναι επισφαλές λοιπόν να ισχυριστούμε ότι στο φαινόμενο placebo πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει η ίδια η αντίληψη, ο τρόπος που ο ανθρώπινος νους αντιλαμβάνεται το χώρο και το χρόνο γύρω του αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό, οι κωδικοί και τα σύμβολα που ο έμψυχος υπολογιστής που ονομάζεται νους χρησιμοποιεί για να μεταφράσει τα εξωτερικά και τα ενδογενή ερεθίσματα σε μια συμπαγή πραγματικότητα. Σε μια πρόσφατη έρευνα δηλώθηκε σε ασθενείς ότι είχαν προσβληθεί από επικίνδυνους βακίλους. Στην πραγματικότητα δεν συνέβαινε κάτι τέτοιο. Οι ασθενείς ακολούθως έλαβαν πλασματική αντιβίωση (placebo) για την καταπολέμηση της λοίμωξης. Με λίγα λόγια, τα υποκείμενα έλαβαν μια ανύπαρκτη θεραπεία για μια ανύπαρκτη ασθένεια. Και όμως, σε κάποιους από αυτούς τα συμπτώματα της λοίμωξης επέμειναν και μετά τη θεραπεία. Ο νους, είχε μεταφράσει τους φανταστικούς βακίλους σαν κάτι το επικίνδυνο και εκπαίδευσε το σώμα να συμπεριφερθεί όπως αν είχε προσβληθεί από πραγματικούς βακίλους. Στην αντίληψη κάποιων ασθενών, οι συγκεκριμένοι βάκιλοι δεν μπορούσαν να αντιμετωπιστούν από την αντιβίωση και το σώμα συνέχισε να μιμείται την λοίμωξη ακόμη και μετά τη θεραπεία placebo26.
Παρά την ισχύ του placebo και τη σημασία του για μια νέα αντίληψη υγείας όπου σώμα και νους αλληλεπιδρούν, πολλοί επιστήμονες συνεχίζουν να το αντιμετωπίζουν σαν ένα ασήμαντο συστηματικό σφάλμα, σαν ένα ταραχοποιό τίποτα. Σύμφωνα με τον ερευνητή του καρκίνου Gershom Zajicek "δεν υπάρχει τίποτε στην φαρμακοκινητική θεωρεί που να μπορεί να ερμηνεύσει το φαινόμενο placebo. Προκειμένου να διατηρηθεί η συνέπεια και συνοχή της θεωρίας, το φαινόμενο placebo θεωρείται ως τυχαίο σφάλμα ή θόρυβος που μπορεί να αγνοηθεί".27
Ένας από τους πιο εμβριθείς ερευνητές του placebo ήταν ο S. Wolf που ήδη από το 1949 είχε δώσει μια επισταμένη περιγραφή του. Ο Wolf υποστήριζε ότι το placebo είχε αντικειμενική βάση και ότι δεν ήταν απλά ένα φανταστικό, υποκειμενικό φαινόμενο. Η ισχύς του δε, ξεπερνούσε σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και αυτή δραστικών φαρμάκων. Είχε ακόμη περιγράψει και τη φαρμακομιμητική του δράση. Και προχώρησε ακόμη περισσότερο. Όπως ο ίδιος περιγράφει μισό αιώνα πριν: οι μηχανισμοί του σώματος είναι ικανοί να αντιδρούν όχι μόνο σε άμεσο φυσιολογικό και χημικό ερεθισμό αλλά επίσης και σε συμβολικά ερεθίσματα, σε λέξεις και συμβάντα που έχουν κατά κάποιο τρόπο αποκτήσει ειδικό νόημα για το άτομο"28.
Αυτός είναι ο λόγος που ένα χάπι εκτός από δραστική ουσία είναι και ένα θεραπευτικό σύμβολο και ο νους το αντιλαμβάνεται ως τέτοιο αντιδρώντας θεραπευτικά ακόμη και σε μη δραστικά χάπια (nocebo). Αυτός είναι ο λόγος που ο βάκιλος εκτός από μικροοργανισμός είναι και σύμβολο επικινδυνότητας και ο οργανισμός αντιδρά ακόμη και όταν αυτός δεν είναι πραγματικός (nocebo). Το αντίθετο του placebo φαινόμενο, το nocebo ίσως να εμπλέκεται ακόμη και στην μικροβιακή αντίσταση, στη δύναμη δηλαδή των μικροοργανισμών να προσαρμόζονται και να καθιστούν μια θεραπεία προοδευτικά αναποτελεσματική. Ίσως είναι η αντίληψη Gestalt, η συλλογική, η συνισταμένη αντίληψη για την πραγματικότητα που από τη στιγμή που ένα φάρμακο ή μια θεραπεία αρχίζει να γίνεται αναποτελεσματική, την παροπλίζει ακόμη περισσότερο. Τα φαινόμενα placebo και nocebo μπορεί να αποδειχτούν κεφαλαιώδη όχι μόνο για την ατομική αλλά και για τη δημόσια υγεία και να αποτελέσουν την επιστημονική βάση για μια νέα αντίληψη υγείας. Μια νέα ιατρική που ταιριάζει με το όραμα του Wolf κατατεθειμένο ήδη από τη δεκαετία του 50: "στο μέλλον τα φάρμακα θα εκτιμούνται όχι μόνο αναφορικά με τη φαρμοκολογική τους δράση αλλά επίσης και σε σχέση με τις άλλες δυνάμεις που υπάρχουν και στις συνθήκες κάτω από τις οποίες αυτά χορηγούνται."

Πέντε αιώνες πριν ο Παράκελσος έγραψε: Πρέπει να ξέρετε ότι η θέληση είναι ένας ισχυρός σύμμαχος της ιατρικής". Η επιστημονική μας υπεροψία μας έκανε να αγνοήσουμε τα διδάγματα του παρελθόντος.

Απόσπασμα β) Μια κοινωνία εξαρτημένη από ουσίες

Ας είμαστε για μια στιγμή ειλικρινείς με τον εαυτό μας. Από τη μία είμαστε μια φαρμακοεξαρτώμενη κοινωνία, πολλοί από μας συνδέουν και εξαρτούν τη ζωή τους από τα φάρμακα, πολλές φορές καταχρηστικά, όταν έχουμε δεκάδες άλλες μη φαρμακευτικές, προληπτικές κυρίως επιλογές και από την άλλη καταδικάζουμε όχι μόνο εκείνες τις ¨παράνομες¨ ουσίες που προκαλούν εξάρτηση αλλά και στηλιτεύουμε, περιθωριοποιούμε και φυλακίζουμε τους χρήστες τους. Μας μάθανε κάποια χημικά να τα αποκαλούμε φάρμακα και κάποια άλλα ναρκωτικά και αυτή η διάκριση δεν γίνεται με καθαρά επιστημονικά κριτήρια. Πάρτε για παράδειγμα το ριταλίν που δίνεται σε παιδιά για την αντιμετώπιση της “ADHD” και είναι ουσιαστικά αμφεταμίνη: Όταν συνταγογραφείται είναι φάρμακο και το παιδί αναγκάζεται από την ιατρική εξουσία και τον ιατρικό περίγυρο να το παίρνει, όταν όμως αμφεταμίνες με παρόμοια δράση πουλιούνται στο δρόμο γίνονται ναρκωτικά και οι χρήστες τους τιμωρούνται επειδή ακριβώς τα παίρνουν. Ή σκεφτείτε την κοκαΐνη. Πόσοι γνωρίζουν ότι τον δέκατο ένατο αιώνα πολλοί από τους ψυχιάτρους (ανάμεσα τους και ο Φρόυντ) ήταν όχι μόνο μανιώδεις χρήστες της αλλά και ένθερμοι υποστηρικτές της θεραπευτικής της αξίας; Ακόμη και η απεξάρτηση από τα ναρκωτικά γίνεται με ένα άλλο ναρκωτικό, τη μεθαδόνη. Είναι καιρός να το αντιληφθούμε: Είμαστε μια κουλτούρα ναρκεμπορίας, νόμιμης ναρκεμπορίας. Απλά αλλάζουμε κατά βούληση τις λέξεις και το νομικό και ηθικό πλαίσιο. Ο ψυχίατρος Loren Mosher περιέγραψε ακριβώς αυτή τη θεμελιώδη υποκρισία λέγοντας: ¨Δυστυχώς, ο APA (ο αμερικανικός ψυχιατρικός σύλλογος) αντανακλά και ενισχύει, με λόγια και με πράξεις την ναρκοεξαρτώμενη κοινωνία μας. Ωστόσο, βοηθά να διεξαχθεί ο πόλεμος κατά των ¨ναρκωτικών¨ (αξίζει να σημειωθεί σε αυτό το σημείο ότι στην αγγλική γλώσσα οι λέξεις φάρμακο και ναρκωτικό είναι ταυτόσημες:Drug). Οι πελάτες ¨διπλής διάγνωσης¨ αποτελούν σημαντικό πρόβλημα για τον τομέα, αλλά όχι εξαιτίας των ¨καλών¨ ναρκωτικών που τους γράφουμε. Τα ¨κακά¨ ναρκωτικά είναι αυτά που αποκτούνται χωρίς συνταγή¨29.
Σε καμία περίπτωση δεν υποστηρίζω μια ισοπεδωτική και ολοκληρωτική χρήση, κατάχρηση, ή απαγόρευση ουσιών. Αυτό που υποστηρίζω είναι ότι αν δεν απομακρύνουμε αυτό το παραπέτασμα υποκρισίας και ηθικού χρωματισμού μιας χρήσης, οποιασδήποτε χρήσης, αν δεν απομακρύνουμε την ¨παιδαγωγική¨ πρακτική του να κάνουμε τους άλλους να νιώθουν άσχημα ή να τιμωρούνται για αυτό που σε εμάς δεν αρέσει ή δεν αποδεχόμαστε, αν δεν απομακρύνουμε το ηθικό στίγμα, δεν πρόκειται ποτέ να έχουμε καθαρή εικόνα των προβλημάτων και της επίλυσής τους. Η αρρώστια δεν αναπτύσσεται ¨ηθικά¨, ούτε θεραπεύεται ¨ηθικά¨. Στην υγεία δεν υπάρχουν ηθικές καταστάσεις, υπάρχουν βιολογικές, νοητικές και συναισθηματικές καταστάσεις. Όταν όμως η πολιτεία, οι αρμόδιοι φορείς ή η ιατρική επιβάλλουν συμπεριφορές και προτάσσουν την¨ ηθική¨ πλευρά των θεμάτων τότε αυτοί είναι ηθικά υπόλογοι.
Οι απαγορεύσεις και τα ταμπού υπάρχουν για να προστατεύουν ανώριμες κοινωνίες που δεν είναι σε θέση να διαχειριστούν τον εαυτό τους. Οι προηγμένες κοινωνίες αυτορυθμίζονται και αναπροσδιορίζονται συνεχώς. Αυτό σημαίνει πρόοδος και εξέλιξη.
Η ηθική χροιά του θέματος των ναρκωτικών, τα κοινωνικά ναρκοπέδια και συρματοπλέγματα έχουν οδηγήσει πέρα από τα ακόλουθά τους κοινωνικά προβλήματα και σε μια καθαρά ιατρική ανεπάρκεια: Την απαγόρευση της θεραπευτικής χρήσης της κάνναβης στην ιατρική, οι δραστικές ουσίες της οποίας φέρουν μοναδικά οφέλη στη διαχείριση του χρόνιου πόνου, οφέλη που θα μπορούσαν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων που συζούν καθημερινά με τον πόνο και με άλλα δυσάρεστα συμπτώματα. Υποκριτικά όμως διαλέξαμε να κάνουμε την κάνναβη ταμπού. Το κρίσιμο ερώτημα δεν είναι το αν σπρώχνουμε ναρκωτικά. Αυτό το κάνουμε μανιωδώς. Το κρίσιμο ερώτημα είναι σε ποιον ανήκουν τα ναρκωτικά που σπρώχνουμε.

α) Τι δε σας λένε οι γιατροί για τη θεραπευτική χρήση της κάνναβης

Η κάνναβη δεν είναι κάποιο πρωτόγνωρο συνθετικό ναρκωτικό που βγήκε από τα εργαστήρια τρελαμένων για κέρδη ναρκοβαρόνων. Η κάνναβη είναι μαζί μας για χιλιάδες χρόνια. Έχει προμηθεύσει τον πολιτισμό μας με πολύτιμες πρώτες ύλες, σκοινί, υφάσματα κ.α και μας έχει εφοδιάσει με τη δυνατότητα να ξορκίζουμε μέρος του χρόνιου πόνου που μαστίζει τις ζωές κάποιον από μας. Αν και η ψυχαγωγική χρήση της κάνναβης δεν υποστηρίζεται ή προτείνεται από τον συγγραφέα η θεραπευτική χρήση της κάνναβης είναι ένα εντελώς διαφορετικό θέμα.
Η χρήση της κάνναβης ήταν κατά το μεγαλύτερο της ανθρώπινης ιστορίας πολιτισμικά και ιατρικά αποδεκτή.
Η δαιμονοποίηση της έγινε σχετικά πρόσφατα στην ανθρώπινη ιστορία και οι εναρκτήριες αιτίες της δεν ήταν ιατρικά επιχειρήματα αλλά ως συνήθως κοινωνικές προκαταλήψεις και φυλετικές διακρίσεις. Στις αρχές του 20ού αιώνα χρησιμοποιήθηκε για να ¨προστατευτεί¨ η Αμερική από τους Μεξικανούς μετανάστες (συχνούς χρήστες κάνναβης) και στη συνέχεια από την αφροαμερικάνους μουσικούς της τζαζ (επίσης συχνούς χρήστες κάνναβης) και από τον ¨κακό¨ και ¨ανήθικο¨ πολιτισμό που αυτοί παρήγαγαν. Η απαγόρευση της κάνναβης υποστηρίχτηκε από τον μεγαλοεκδότη Randolph Hearst που δεν ήθελε τη κάνναβη ως ανταγωνιστή στη μεγάλη επιχείρηση χαρτιού που είχε στήσει και από τις φαρμακευτικές εταιρείες που δεν ήθελαν να ανταγωνίζονται με μια φθηνή και εύκολα προσβάσιμη ουσία που δεν μπορούσε να πατενταριστεί και που μπορεί να καλλιεργηθεί ακόμη και στο σπίτι30. Όπως είναι και τώρα έτσι και τότε τα επιχειρήματα που αναπτύχθηκαν δεν χρειάζονταν να αληθή για να κερδίσουν την υποστήριξη και τη συμπάθεια της κοινής γνώμης. Αρκούσε να ναι αληθοφανή, να μοιάζουν αξιόπιστα και να κάνουν επίκληση στο πιο πρωτόγονο μέρος της ανθρώπινης φύσης, το φόβο αντί να κάνουν έκκληση στην εξελικτικά ανώτερη δύναμη της διάνοια και της διαύγειας. Ακόμα και όταν οι άνθρωποι είναι πεπαιδευμένοι τόσο ώστε αναλύσουν και να συμφωνήσουν με το Λόγο μπορούν πάντα πιο εύκολα να ταυτιστούν και να συμπαρασυρθούν από το φόβο. Σήμερα, χιλιάδες κατά τα άλλα νομοταγείς πολίτες φυλακίζονται ως κοινοί εγκληματίες και χιλιάδες ασθενείς στερούνται τις θεραπευτικές ιδιότητες της κάνναβης, λόγω του ηθικού στίγματος που έχει προσκολληθεί σ’ αυτήν και μιας απαγορευτικής κουλτούρας που ήταν, είναι και θα είναι εχθρός των ατομικών δικαιωμάτων και της ελευθερίας της επιλογής.
Η κάνναβη, αντίθετα με ότι συχνά πιστεύεται δεν είναι εντελώς αβλαβής, έστω και θεωρητικά. Με εξαίρεση τις ανεπιθύμητες παρενέργειες που δεν σχετίζονται με την ίδια την κάνναβη, αλλά με αναπνευστικά προβλήματα που συνδέονται με το κάπνισμα, οι περισσότερες από αυτές είναι ήπιες και παροδικές. Η χρήση κάνναβη μπορεί να έχει ακόμη και κάποιες πιο σοβαρές συνέπειες όπως η επιδείνωση της εξέλιξης της ίνωσης του ήπατος, η πρόκληση ψυχωτικών επεισοδίων31 και η ήπια καταστολή του ανοσοποιητικού32. Αλλά ακόμη και μερικές από αυτές τις ανεπιθύμητες παρενέργειες μπορούν εύκολα να μετατραπούν σε διαγνωστικές και θεραπευτικές ευκαιρίες: Τα ψυχωτικά επεισόδια που προκαλούνται από την κάνναβη έχουν προταθεί ως προγνωστικά ψυχιατρικά εργαλεία33, ενώ οι ανοσοτροποποιητικές ιδιότητες του συστήματος των ενδοκανναβινοειδών μπορεί να εγκαινιάσουν ένα νέο μεγάλο κεφάλαιο στην θεραπευτική των αυτοάνοσων νοσημάτων: Το κανναβινοειδές σύστημα στο κεντρικό νευρικό σύστημα έχει καταδειχθεί ότι αυτορρυθμίζει την αυτοάνοση φλεγμονή, υπονοώντας εφαρμογές των κανναβινοειδών στην αντιμετώπιση της σκλήρυνσης κατά πλάκας34! Τα κανναβινοειδή ερευνώνται επίσης για τη θεραπεία άλλων αυτοάνοσων διαταραχών και αλλεργιών35. Το ενεργό συστατικό της κάνναβης, η Δ9-τετραϋδροκανναβινόλη (THC) έχει αποδειχθεί ότι αναστέλλει το σχηματισμό ¨των πλακών Αλτζχάιμερ¨, επιβραδύνοντας ή, ενδεχομένως, σταματώντας την εξέλιξη αυτής της εκφυλιστικής σχεδόν αθεράπευτης ασθένειας. Σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα: ¨Σε σύγκριση με τα υπάρχοντα εγκεκριμένα φάρμακα που συνταγογραφούνται για τη θεραπεία της νόσου του Alzheimer, η THC είναι ένας σημαντικά ανώτερος αναστολέας της Aβ συγκέντρωσης, και αυτή η μελέτη παρέχει ένα μέχρι πρότινος μη αναγνωρισμένο μοριακό μηχανισμό μέσω του οποίου τα μόρια των κανναβινοειδών μπορεί να επηρεάσουν άμεσα την εξέλιξη αυτής της εξουθενωτικής νόσου¨. Μια άλλη μελέτη επέδειξε ανάπτυξη νευρώνων στον ιππόκαμπο των αρουραίων να επάγεται από τη χορήγηση υψηλών δόσεων ενός συνθετικού καναβινοειδούς σε συνδυασμό με το ενδοκανναβινοειδές ανανταμίδη36. Ενώσεις κάνναβης έχουν παρουσιάσει μια δυναμική στην αναστολή των καρκίνων του πνεύμονα (in vitro και σε ζωικά μοντέλα) 37, του μαστού38 και του εγκεφάλου. Στον καρκίνο του εγκεφάλου, ιδίως, η THC προωθείται την αυτοφαγία των καρκινικών κυττάρων αφήνοντας τα υγιή κύτταρα ανέπαφα39. Ένας γενναίος καινούριος κόσμος θεραπευτικών δυνατοτήτων των κανναβινοειδών ανοίγεται μπροστά μας. Η κάνναβη είναι επίσης ανεκτίμητη σε χρόνια ή ανθεκτική στα φάρμακα διαχείριση του πόνου και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής ασθενών με συγκεκριμένα και χρόνια προβλήματα υγείας. Παρά την ήπια καταστολή του ανοσοποιητικού που προκαλείται από την κάνναβη που είναι πιθανώς μια αντένδειξη στους ασθενείς με AIDS, η χρήση της κάνναβης βρέθηκε να είναι επωφελής τόσο στην AIDS ανορεξία όσο και στον σχετιζόμενο με το AIDS νευροπαθητικό πόνο. Η χρήση κάνναβη έχει αποδειχθεί να είναι ευεργετική και στη ναυτία (ιδιαίτερα στην ανθεκτική στα φάρμακα ναυτία που προκαλείται από τη χημειοθεραπεία), στον έμετο, στην απώλεια βάρους και στο προεμμηνορροϊκό σύνδρομο. Της έχουν επίσης αποδοθεί και αντιοξειδωτική δράση40 41.

Μετά την ποινικοποίηση, η κάνναβη υπέστη πρόσθετα και ιατρικοποίηση. Αντί να αδειοδοτηθούν οι ασθενείς που την έχουν ανάγκη ώστε να μπορούν ακόμη και να την καλλιεργήσουν για την προσωπική τους θεραπευτική χρήση, η παραγωγή των ενδοκανναβινοειδών ανατέθηκε για μια ακόμη φορά στη φαρμακοβιομηχανία. Κανναβινοειδή σκευάσματα όπως το Nabinol, το Marinol και το Sativex που δεν έχουν την πολύ επιθυμητή άμεση ανακούφιση των συμπτωμάτων που η εισπνοή εξατμισμένης κάνναβης έχει, έχουν προωθηθεί ως νόμιμες ιατρικές μορφές κάνναβης. Η πολιτεία στο ρόλο τσέλιγκα και οι φαρμακευτικές να φυλάν το κοπάδι. Όλος ο έλεγχος και η αυτονομία να αφαιρείται από τον πολίτη και τον ασθενή και να μετατοπίζεται κεντρικά. Χθες ήταν η δαιμονική κάνναβης που πέρασε στα χέρια των φαρμακευτικών. Σήμερα τα συμπληρώματα διατροφής. Αύριο τι; Το τσάι, χαμομήλι, η μέντα, η ρίγανη;

Η σχέση οφέλους / κινδύνου των κανναβινοειδών ενώσεων και της ίδιας της κάνναβης είναι πολύ ελκυστική και ανώτερη από αυτή άλλων συνθετικών φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία σοβαρών ιατρικών καταστάσεων. Η κάνναβη φαίνεται να είναι ένας ¨θαυματουργός¨ πολυσχιδής θεραπευτικός παράγοντας και η θεραπευτική της χρήση θα έπρεπε να χαιρετίζεται ως εξόχως σημαντική από τους επιστήμονες, τους ασθενείς και τους συγγενείς τους σε όλο τον κόσμο. Αντ’ αυτού, το κοινωνικό και νομικό στίγμα που έχει αποδοθεί σε αυτή έχει παρακωλύσει τις σχετικές έρευνες. Είναι και πάλι ένας αγώνας της πολιτικής εναντίον της επιστήμης, των προκαταλήψεων ενάντια στο λόγο, των μύθων εναντίον των δεδομένων. Ποιος εχέφρων άνθρωπος θα μπορούσε ποτέ να συγκρίνει το προφίλ της νόσου του Αλτσχάιμερ, ή του καρκίνου ή της σκλήρυνσης κατά πλάκας, ή του χρόνιου ανθεκτικού στα φάρμακα πόνου, και πολυάριθμων άλλων καταστάσεων υγείας όπου η κάνναβη θα μπορούσε να έχει ή ήδη έχει ευεργετικές εφαρμογές, με το προφίλ των παρενεργειών από τη χρήση κάνναβη; Πόσο μακριά μπορεί να πάει η υποκρισία, η βλακεία και ο παραλογισμός;

Οι εκατοντάδες θεραπευτικές εφαρμογές και δυνατότητες της κάνναβης ακόμη και σε καταστάσεις υγείας όπου δεν υπάρχουν ελκυστικές, ή αποτελεσματικές θεραπείες μας αφήνει άφωνους μπροστά στην έκταση που η ανθρώπινη ηλιθιότητα και η ξεροκεφαλιά, η πολιτική και οικονομική φαυλότητα και απρέπεια και η επιστημονική δουλεία και υποδούλωση μπορούν να σταματήσουν την ιατρική πρόοδο

1 Rosenweig P, Brohier S, Zipfel A. The placebo effect in healthy volunteers: influence of the experimental conditions on the adverse events profile during phase I studies. Clin Pharmacol Ther 1993;54:578-83.

2 Schweiger A, Parducci A, Pav J. Nocebo:the psychologic induction of pain. Biol Sci 1981;16:140-3.

3 Everson SA, Kaplan GA, Goldberg DE, Salonen R, Jukka T. Hopelessness and a 4-year progression of carotid atherosclerosis: the Kuopio ischemic heart disease risk factor study. Arterioscler Thromb Biol 1997;17:1490-5.

4Glassman AH, Shapiro A. Depression and the course of coronary artery disease. Am J Psychiatry 1998;155:4-11

5Pollit RA, Daniel M, Kaufman JS, Lynch JW, Salonen GT, Kaplan GA, Mediation and modification of the association between hopelessness, hostility and progression of carotid atheroschlerosis J. Behav. Med. 2005 Feb; 28(1):53-64

6 Smith TW, Ruiz JM. Psychosocial influences on the development and course of coronary heart disease: current status and implications for research and practice. J Consult Clin Psychol. 2002 Jun; 73(3):459-62.

7Schliefer SJ, Keller SE, Camerino M,Thornton JC, Stein M. Suppression of lymphocyte stimulation following bereavement. JAMA 1983;250:374-7.

8 Past and present of ''what will please the lord'': an updated history of the concept of placebo.Minerva Med. 2005 Apr;96(2):121-4

9 Beecher HK. The powerful placebo. J Am Med Assoc. 1955 Dec 24;159(17):1602-6

10 Kirsch, Irving; Sapirstein, Guy. Listening to Prozac but hearing placebo: A meta-analysis of antidepressant medication. Prevention & Treatment. 1(1), Jun 1998

11Blackwell B, Bloomfield SS, Buncher CR. Demonstration to medical students of placebo responses and non-drug factors. Lancet 1972;13:1-11.
Buckalew LW, Coffield KE. An investigation of drug expectancy as a function of capsule colour and size and preparation form. J Clin Psychopharmacol 1982;2:245-8.

12 Bruno Klopfer, “Psychological variables in human cancer,”Journal of Projective Techniques and Personality Assessment, 21 (1957), 331-340

13Τhe Νew Υork Τimes, Placebo effect can last for years, Αpril 16, 1997, Wednesday

14 Benedetti F, Amanzio M, Baldi S, Casadio C, Cavallo A, Mancuso M, Ruffini E, Oliaro A, Maggi G. The specific effects of prior opioid exposure on placebo analgesia and placebo respiratory depression. Pain. 1998 Apr;75(2-3):313-9

15 BBC News, Placebo effect shocks allergy drugs maker, Μonday, July 5, 1999

16 Barsky AJ, et al. “Nonspecific Medication Side Effects and the Nocebo Phenomenon,” Journal of the American Medical Association (Feb. 2002): Vol. 287, No. 5, pp. 622–27.

17 Hahn RA. “The Nocebo Phenomenon: The Concept, Evidence, and Implications for Public Health,” Preventive Medicine (Sept.-Oct. 1997): Vol. 26, No. 5, pp. 607–11.

Spiegel H. “Nocebo: The Power of Suggestibility,” Preventive Medicine(Sept.-Oct. 1997): Vol. 26, No. 5, pp. 616–21.
 
18 Cobb LA, Thomas GI, Dillard DH, Merendino KA, Bruce RA.. An evaluation of internal-mammary-artery ligation by a double-blind technic. N.Eng J Med 1959 May 28;260(22):1115-8

19 McRae C, Cherin E, Yamazaki TG, Diem G, Vo AH, Russell D, Ellgring JH, Fahn S, Greene P, Dillon S, Winfield H, Bjugstad KB, Freed CR. Effects of perceived treatment on quality of life and medical outcomes in a double-blind placebo surgery trial. Arch Gen Psychiatry. 2004 Apr;61(4):412-20. Erratum in: Arch Gen Psychiatry. 2004 Jun;61(6):627

20 Benedetti F.The opposite effects of the opiate antagonist naloxone and the cholecystokinin antagonist proglumide on placebo analgesia.Pain. 1996 Mar;64(3):535-43.

21Wager TD, Rilling JK, Smith EE, Sokolik A, Casey KL, Davidson RJ, Kosslyn SM, Rose RM, Cohen JD. Placebo-induced changes in FMRI in the anticipation and experience of pain. Science. 2004 Feb 20;303(5661):1162-7.
Lieberman MD, Jarcho JM, Berman S, Naliboff BD, Suyenobu BY, Mandelkern M, Mayer EA. Related Articles,The neural correlates of placebo effects: a disruption account.Neuroimage. 2004 May;22(1):447-55  
22Pollo A, Vighetti S, Rainero I, Benedetti F. Placebo analgesia and the heart. Pain. 2003 Mar;102(1-2):125-33.
Benedetti F, Amanzio M, Baldi S, Casadio C, Cavallo A, Mancuso M, Ruffini E, Oliaro A, Maggi G. The specific effects of prior opioid exposure on placebo analgesia and placebo respiratory depression.Pain. 1998 Apr;75(2-3):313-9.

23 Mayberg HS, Silva JA, Brannan SK, Tekell JL, Mahurin RK, McGinnis S, Jerabek PA. The functional neuroanatomy of the placebo effect.Am J Psychiatry. 2002 May;159(5):728-37.

24 De la Fuente-Fernandez R, Phillips AG, Zamburlini M, Sossi V, Calne DB, Ruth TJ, Stoessl AJ. Dopamine release in human ventral striatum and expectation of reward.
Behav Brain Res. 2002 Nov 15;136(2):359-63.

25 Benedetti F, Colloca L, Torre E, Lanotte M, Melcarne A, Pesare M, Bergamasco B, Lopiano L. Placebo-responsive Parkinson patients show decreased activity in single neurons of subthalamic nucleus.Nat Neurosci. 2004 Jun;7(6):587-8. Epub 2004 May 16.

26 Lynoe N. Placebo is not always effective against nocebo bacilli. The body-mind interplay still wrapped in mystery Lakartidningen. 2005 Sep 19-25;102(38):2627-8

27Gershom Zajicek The placebo effect is the healing force of nature. The Cancer Journal - Volume 8, Number 2 (March-April 1995)

28 Wolf, S., "Effects of Suggestion and Conditioning on the Action of Chemical Agents in Human Subjects; The Pharmacology of Placebos", Journal of Clinical Investigation, Vol.29, No.1, (January 1950), pp.100-109

29 http://www.moshersoteria.com/resig.htm Letter of resignation from the American Psychiatric Association, Loren R. Moshen

30 http://www.scribd.com/doc/13463979/Fear-and-Loathing-in-Cannabis-Country

31 Cannabis-induced psychosis and subsequent schizophrenia-spectrum disorders: follow-up study of 535 incident cases Mikkel Arendt, MScPsych, Raben Rosenberg, DMSci, Leslie Foldager, MSc, Gurli Perto The British Journal of Psychiatry (2005) 187: 510-515

32 Suppression of the humoral immune response by cannabinoids is partially mediated through inhibition of adenylate cyclase by pertussis toxin-sensitive G-protein coupled mechanism Kaminski N. E. ; Koh W. S. ; Yang K. H. ; Lee M. ; Kessler F. K. Biochemical pharmacology 1994, vol. 48, no10, pp. 1899-1908

33 Cannabis-induced psychosis and subsequent schizophrenia-spectrum disorders: follow-up study of 535 incident cases Mikkel Arendt, MScPsych, Raben Rosenberg, DMSci, Leslie Foldager, MSc, Gurli Perto The British Journal of Psychiatry (2005) 187: 510-515

34 Direct suppression of CNS autoimmune inflammation via the cannabinoid receptor CB1 on neurons and CB2 on autoreactive T cells, Katarzyna Maresz, Gareth Pryce, Eugene D Ponomarev, Giovanni Marsicano, J Ludovic Croxford, Leah P Shriver, Catherine Ledent, Xiaodong Cheng, Erica J Carrier, Monica K Mann, Gavin Giovannoni, Roger G Pertwee, Takashi Yamamura, Nancy E Buckley, Cecilia J Hillard, Beat Lutz, David Baker & Bonnie N Ditte, Nature Medicine 13, 492 - 497 (2007)

35 http://www.newscientist.com/article/dn12016-cannabis-compound-reduces-skin-allergies-in-mice.html

36 Cannabinoids promote embryonic and adult hippocampus neurogenesis and produce anxiolytic- and antidepressant-like effects Jiang W, Zhang Y, Xiao L, et al The Journal of Clinical Investigation 115 (11): 3104–16 (November 2005)

37 American Association for Cancer Research (2007, April 17). Marijuana Cuts Lung Cancer Tumor Growth In Half, Study Shows

38 "Cannabidiol as a novel inhibitor of Id-1 gene expression in aggressive breast cancer cells" McAllister SD, Christian RT, Horowitz MP, Garcia A, Desprez PY, Molecular Cancer Therapeutics 6 (11): 2921–7 (November 2007).

39 "Cannabinoid action induces autophagy-mediated cell death through stimulation of ER stress in human glioma cells, Salazar M, Carracedo A, Salanueva IJ, et al. ". The Journal of Clinical Investigation 119 (5): 1359–72 (May 2009).

40 "Dronabinol and marijuana in HIV-positive marijuana smokers. Caloric intake, mood, and sleep". Haney M, Gunderson EW, Rabkin J, et al, Journal of Acquired Immune Deficiency Syndromes 45 (5): 545–54 (August 2007)

41 "Short-term effects of cannabinoids in patients with HIV-1 infection: a randomized, placebo-controlled clinical trial". Abrams DI, Hilton JF, Leiser RJ, et al. Annals of Internal Medicine 139 (4): 258–66.

(August 2003)